1
Sâkî getir ol badeyi kim mâye-i candır
Ârâm-dih-i akl-ı melâmet-zedegândır
Ol mey ki olur saykal-ı dil ehl-i kemâle
Nâ-puhtelerin aklına bâdî-i ziyandır
Bir câm ile yap hatırı zîrâ dil-i vîrân
Mehcûr-ı hârâbat olalı hayli zamandır
Sâkî içelim aşkına rindân-ı Huda`nın
Rindân-ı Huda vâkıf-ı esrâr-ı nihandır
Sâkî içelim rağmına softa harisin
Kim maksadı Kevser emeli hûr-ı onandır
Aşk olsun o pîr-i mey-i perverde-i aşka
Kim badesi sad-sâle vü sâkîsi civandır
Pîr-i meye sor mes`elede var ise şübhen
Vaizlerin efsâneleri hep hezeyandır
Ben anladığım çarh ise bu çarh-ı çep-endâz
Yahşi görünür sureti amma ki yamandır
Benzer felek ol çenber-i fânûs-ı hayale
Kim nakş-ı temâsîli serî`ü`l-cereyandır
Sâkî bize mey sun ki dil-i tecrübet-âmûz
Endîşe-i encam ile vakf-ı halecandır
İç bade güzel sev var ise akl ü şuurun
Dünyâ var imiş yâ ki yok olmuş ne umurun
2
Yetmez mi bu kasrî reviş-i ağreb-i âlem
Bir menzile ermez mi aceb kevkeb-i âlem
Şimdi uyuyanlar o zamanda uyanırlar
Bir subha resîde olur âhir şeb-i âlem
Pâ-mâl eder encam kimin üstüne dönse
Ağâz edeli devre budur meşreb-i âlem
Bin böyle cihân-ı zer ü sîm olsa yetişmez
Mümkin mi ki is`af oluna matlab-ı âlem
Hâricden eğer olsa temaşasına imkân
Müdhiş görünür heykel-i müstağreb-i âlem
Almış yükünü şöyle ki seyrinde halelsiz
Bir zerre dahi kaldıramaz merkeb-i âlem
Ebnâ-yı beşerde kalacak mı bu muâdât
Bilmem ne zaman doğrulacak mezheb-i âlem
Her safhada bir şekl-i hakikat eder ibraz
Her gün çevirir bir varaka makleb-i âlem
Bin ders-i maârif okunur her varakında
Yâ Rab ne güzel mekteb olur mekteb-i âlem
Bu cism-i kesifin neresi merkez-i kuvvet
Yâ Rab ne matıyyeyle gezer kâleb-i âlem
Sübhâneke yâ men halaka`l-halka ve sevvâ
Sübhâneke sübhâneke sübhâneke el-fâ
3
Ey kudretine olmayan âğâz u tenâhî
Mümkin değil evsâfını idrâk kemâhî
Her nesne kılar varlığına hüsn-i şehâdet
Her zerre eder vahdetine arz-ı güvâhî
Hükmün kılar izhâr bu âsâr ile mihri
Emrin eder ibraz bu envâr ile mâhı
Dil-sîr-i bisât-ı ni`amın mürg-ı hevâyî
Sîr-âb-ı zülâl-i keremindir suda mâhî
Eyler keremin âteşi gül-zâr Halil`e
Mağlûb olur peşşeye Nemrûd-ı mübâhî
Zâlimlerin adlin ne zaman hâk edecektir
Mazlumların çıkmadadır göklere âhı
Bigânelere münhasır envâ`-ı huzûzât
Mihnet-zede-i aşkına mahsûs devâhî
Sensin eden ıdlâl nice ehl-i tarîki
Sensin eden ihdâ nice güm-geşte-i râhı
Hükmün ki ola mûciıb-i hayr ü şer-i ef’âl
Yâ Rab ne içindir bu evâmir bu nevâhî
Sendendir İlâhî yine bu mekr ü bu fitne
Bu mekr ü bu fitne yine sendendir İlâhî
Güftî bi-kün ü bâz zenî seng-i melâmet
Dest-i men ü dâmân-ı tu der-rûz-ı kıyamet
4
Bir katre içen çeşıne-i pür-hûn-ı fenadan
Başın alamaz bir dahi bârân-ı belâdan
Âsûde olanı dersen eğer gelme cihâna
Meydâna düşen kurtulamaz seng-i kazadan
Sâbit-kadem ol menkez-i me`mûn-ı rızâda
Vareste olup dâire-i havf u recâdan
Dursun kef-i hükmünde terâzû-yı adalet
Havfın var ise mahkeme-i rûz-ı cezadan
Her kim ki arar bûy-i vefa tâb`-ı beşerde
Benzer ana kim devlet umar zıll-i Hümâ`dan
Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmen
Baran yerine dün- ü güher yağsa semâdan
Erbâb-ı kemâli çekemez nakıs olanlar
Rencide olur dîde-i huffâş ziyadan
Her âkile bir derd bu âlemde mukarrer
Rahat yaşamış var mı gürûh-ı ukalâdan
Hail etmediler bu lugazin sırrını kimse
Bin kafile geçti hukemâdan fuzalâdan
Kıl san`at-ı üstadı tahayyürle temâşâ
Dem urma eğer arif isen çûn u çerâdan
İdrâk-i maâlî bu küçük akla gerekmez
Zîrâ bu terâzû o kadar sıkleti çekmez
5
Dehrin ne safa var acaba sîm ü zerinde
İnsan bırakır hepsini hîn-i seferinde
Bir reng-i vefa var mı nazar kıl şu sipihrin
Ne leyl ü nehârında ne şems ü kamerinde
Seyr etdi hava üzre denir taht-ı Süleyman
Ol saltanatın yeller eser şimdi yerinde
Hürr olmak eğer ister isen olma cihanın
Zevkında safâsında gamında kederinde
Canan gide rindan dağıla mey ola rızân
Böyle gecenin hayr umulur mu seherinde
Hayr umma eğer sadr-ı cihan olsa da bi`1-farz
Her kim ki hasâset ola ırk u güllerinde
Yıldız arayıp gökte nice turfa müneccim
Gaflet ile görmez kuyuyu reh-güzerinde
Onlar ki verir lâf ile dünyaya nizâmât
Bin türlü teseyyüp bulunur hânelerinde
Âyînesi iştir kişinin lâfa bakılmaz
Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde
Ben her ne kadar gördüm ise ba`zı mazarrat
Sâbit-kademim yine bu re`yin üzerinde
İnsâna sadâkat yaraşır görsede ikrah
Yardımcısıdır doğruların hazret-i Allah
6
Gadr ede reayasına vâlî-i eyâlet
Dünyâda vü ukbâda ne zillet ne rezalet
Lâyık mıdır inşân olana vakt-ı kazada
Hak zahir iken bâtıl için hükmü imâlet
Kâdî ola da`vâcı vü muhzır dahi şâhid
Ol mahkemenin hükmüne derler mi adalet
Ey mürtekib-i har bu ne zillet ki çekersin
Birkaç kuruşa müddet-i ömrünce hacâlet
La`net ola ol mâla ki tahsiline anın
Yâ dîn ola yâ ırz u ya nâmûs olan âlet
Âdem olanın hayr olur âdemlere kasdı
İnsanlığa insanda budur işte delâlet
İnsân ana derler ki ede kalb-i rakîki
Alâm-ı benî-nev`i ile kesb-i melâlet
Adem ana derler ki garazdan ola salim
Nefsinde dahi eyleye icrâ-yı adalet
Sâdık görünür kisvede erbâb-ı hıyanet
Mürşid sanılır vehlede ashâb-ı dalâlet
Ekser kişinin sûretine sîreti uymaz
Yâ Rab bu ne hikmettir İlâhî bu ne halet
Ümmîd-i vefa eyleme her şahs-ı dağalde
Çok hacıların çıkdı haçı zîr-i bağalde
7
Bir abd-i Habeş dehre olur baht ile sultân
Dahhâk`in eden mülkünü bir Gâve perişan
İkbâline idbârına bel bağlama dehrin
Bir dâirede devr edemez çenber-i devrân
Zâlim yine bir zulme giriftar olur âhir
Elbette olur ev yıkanın hanesi vîrân
Ekser görülür çünki ceza cins-i amelden
Encamda inenden olur rahne-i sûhân
Tezkîr olunur la`n ile Haccâc ile Cengiz
Tebcil edilir Nûşirevân ile Süleyman
Kâbil midir elfâz ile tağyîr-i hakikat
Mümkin mi ki tefrik oluna küfr ile îmân
Bir hâkden inşâ olunur deyr ile mescîd
Birdir nazar-ı Hak`da mecûs ile müselmân
Her derdin olur çâresi her inleyen ölmez
Her mihnete bir âhir olur her gama pâyân
Geh çâk olunur dâmen-i pâkîze-i ismet
Geh iffet eder âdem-i ârâyiş-i zindân
Sabr et siteme ister isen hüsm-i mükâfat
Fikr eyle ne zulm eylediler Yûsuf`a ihvân
Zâlimlere bir gün dedirir kudret-i Mevlâ
Ta’llahi le-kad âsereka`llâhü aleynâ
8
Her şahsı harîm-i Hak`a mahrem mi sanırsın
Her tâc giyen çulsuzu Edhem mi sanırsın
Dehri araşan binde bir âdem bulamazsın
Âdem görünen harları âdem mi sanırsın
Çok mukbili gördüm ki güler içi kan ağlar
Handan görünen herkesi hurrem mi sanırsın
Bil illeti kıl sonra müdâvâta tasaddî
Her merhemi her yâreye merhem mi sanırsın
Kibre ne sebeb yoksa vezirim deyü gerçek
Sen kendini düstûr-ı mükerrem mi sanırsın
Ey müftehir-i devlet-i yek-rûzed dünyâ
Dünyâ sana mahsûs u müsellem mi sanırsın
Hâlî ne zaman kaldı cihan ehl-i tama`dan
Sen zâtını bu âleme elzem mi sanırsın
En ummadığın keşf eder esrâr-ı derûnun
Sen herkesi kör âlemi sersem mi sanırsın
Bir gün gelecek sen de peşîmân olacaksın
Ey gonca bu cem`iyyeti her dem mi sanırsın
Nâ-merd olayım çarha eğer minnet edersem
Çevrinle senin ben keder etsem mi sanırsın
Allah`a tevekkül edenin yaveri Hak`tır
Nâ-şâd gönül bir gün olur şâd olacaktır
9
Pek rengine aldanma felek eski felektir
Zîrâ feleğin meşreb-i nâ-sâzı dönektir
Yâ bister-i kemhada ya viranede can ver
Çün bay u gedâ hâke beraber girecektir
Allah`a sığın şahsı halimin gazabından
Zîrâ yumuşak huylu atın çiftesi pektir
Yakdı nice canlar o nezâketle tebessüm
Şîrin dahi kasdetmesi cana gülerektir
Bed-asla necâbet mi verir hiç üniforma
Zer-dûz palan ursan eşek yine eşektir
Bed-mâye olan anlaşılır meclis-i meyde
İşret güher-i âdemi temyize mihektir
Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir
Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir
Nâ-danlar eder sohbeti nâ-danla telezzüz
Dîvânelerin hem-demi dîvâne gerektir
Afv ile mübeşşer midir ashâb-ı merâtib
Kânûn-ı ceza âcize mi hâs demektir
Milyonla çalan mesned-i izzette ser-efrâz
Birkaç kuruşu mürtekibin câyı kürektir
Îmân ile din akçadır erbâb-ı gınâda
Nâmus u hamiyyet sözü kaldı fukarada
10
İkbâl için ahbabı siâyet yeni çıktı
Bilmez idik evvel bu dirayet yeni çıktı
Sirkat çoğalıp lafz-ı sadâkat modalandı
Nâmûs tamâm oldu hamiyyet yeni çıktı
Düşmanlara ahbabını zem oldu zarafet
Dil-dârdan ağyara şikâyet yeni çıktı
Sâdıkları tahkîr ile red kaide oldu
Hırsızlara ikram u inayet yeni çıktı
Hak söyleyen evvel dahi menfur idi gerçi
Hâinlere amma ki riâyet yeni çıktı
Evrak ile i`lân olunur cümle nizâmât
Elfâz ile terfîh-i raiyyet yeni çıktı
Âciz olanın ketm olunur hakk-ı sarîhi
Mahmîleri her yerde himâyet yeni çıktı
İsnâd-ı taassub olunur merd-i gayûra
Dinsizlere tevcîh-i reviyyet yeni çıktı
İslâm imiş devlete pâ-bend-i terakkî
Evvel yoğ idi işbu rivayet yeni çıktı
Milliyyet-i nisyân ederek her işimizde
Efkâr-ı Fireng’e tabaiyyet yeni çıktı
Eyvah bu bâzîçede bizler yine yandık
Zîrâ ki ziyan ortada bilmem ne kazandık
11
Zâhirde görüp bizleri sanma ukalâyız
Biz bir sürü âkil sıfatında budalâyız
Âkil denilir mi bize kim hâli bilirken
Dil-dâde-i âlâyiş-i nîreng-i hevâyız
Yârân-ı vatandan bizi özler bulunursa
Düşdük sefer-d gurbete muhtâc-ı duayız
Terkîb-i acîbiz iki hâsıyyetimiz var
Ahbabımızın devletiyiz hasma belâyız
Güncîde durur hırkamız altında künûzât
Dervişleriz gerçi nazarda fukarayız
Ukbâya yarar bir işimiz yok ise bârî
Âzâde-de-dil şâibe-i zerk ü riyayız
Devletlülere bizleri tahkir düşer mi
Biz âciz isek de yine mahlûk-ı Huda`yız
Bir âfet-i hun-hâra esîr oldu gönül kim
Her nâzma her lâhzada bin kerre fedayız
Hâtırda durur sohbetinin lezzeti hâlâ
Gerçi o şereften nice yıldır ki cüdayız
Her çevrine râzîleriz ey şâh-ı melâhat
Bizler ki kuluz mu`tasım-ı bâb-ı rızâyız
İster bize lutf eyle diler bizden ırağ ol
Dünyada heman sen şeref ü şân ile sağ ol
12
Her millet için bir düziye adlini âm et
Fikr-i gazab-ı hazret-i Ma`bûd-ı enam et
Bevvâl-i çeh-i Zemzem-i la`netle anar halk
Sen Ka`be gibi kendini hürmetle be-nâm et
İncinmemek istersen eğer mülk-i fenada
Bir kimseyi incitmemeğe hasr-ı meram et
Bir yerde ki yok nağmeni takdîr edecek gûş
Tazyi`-i nefes eyleme tebdîl-i makam et
Avrat gibi mağlûb-ı hevâ olma er ol er
Nefsin seni ram etmeye sen nefsim râm et
Mânend-i şecer nâbit olur sabit olanlar
Her kangı işin ehli isen anda devam et
Noksanını bil bir işe yâ başlama evvel
Yâ başladığın kârı pezîrâ-yı hitâm et
Uğrarsa sabâ râhın eğer semti Irak`a
Bağdâd eline doğru dahi azm-i hıram et
Merdân-ı sühan-dânı ziyaret edip andan
Âdâb ile var ravza-i Rûhî`ye selâm et
Tahsinini arz eyleyip evvelce Ziyâ`nın
Bu beyti huzurunda oku hatm-i kelâm et
Meydân-ı sühanda yoğiken sen gibi bir er
Bir şâir-i Rûm oldu sana şimdi beraber
Ziyâ Paşa
