Kapıları ölü, sağ

Bütün akrabaya kapalı

Bir ev bulsak,

O ev yalnız ikimizin olsa

Hep orada otursak.

İç içe bu evler, bıktım,

Birbirine bağlı.

Sözde kalır ayrı evlere çıkmak,

Dağ başlarında bile olsa

Yalan, evlerin yalnızlığı.

Bir duruş tazeler eski bir acıyı

Hortlatır gerilerde bir derdi bir bakış.

Bu ev sizin öyle mi?

Yanlış!

Önceki evlerin üzüntüsü biter mi,

Kapıları kapasanız da eser.

Kesildiğini sandığınız soluklar

Daha da artmışa benzer.

…

Bir karanlık içinde bu evler,

Aydınlıkları öyle az ki!

İçeriye sevinç, keder, hiçbir haber

Sızdırmayan ev arıyoruz.

Bulunmaz ki!

Behçet Necatigil

Evin yalın hali

İster cüce, ister dev

Camlarında perde yok

Bomboş, ev.

Evin -i hali, sabah,

Geciktiniz haydi!

Uykuların tatlandığı sularda

Bıracaksınız evi.

Evin -e hali, gün boyu,

Ha gayret emektar deve!

Sırtınızda yılların yorgunluğu

Akşam erkenden eve.

Evin -de hali, saadet,

Isınmak ocaktaki alevde

Sönmüş yıldızlara karşı

Işıklar varsa evde.

Evin -den hali, uzaksınız,

Hattâ içinde yaşarken

Aşkların, ölümlerin omzunda

Ayrılmak varken evden.

Behçet Necatigil

İnsanlar yüzyıllar yılı evler yaptılar.

İrili ufaklı, birbirinden farklı,

Ahşap evler, kâgir evler yaptılar.

Doğup ölenleri oldu, gelip gidenleri oldu,

Evlerin içi devir devir değişti

Evlerin dışı pencere, duvar.

Vurulmuş vurgunların yücelttiği evlerde

Kalbi kara insanlar oturdu.

Gündelik korkuların çökerttiği evlerde

O fıkara insanlar oturdu.

Evlerin çoğu eskidi gitti tamir edilemedi

Evlerin çoğu gereği gibi tasvir edilemedi.

Kimi hayata doymuş göründü,

Bazıları zamana uydular.

Evlerin içi oda oda üzüntü,

Evlerin dışı pencere, duvar.

Evlerde saadetler sabunlar gibi köpürdü:

Dışardan geldi bir tane, nar gibi,

Arttı, eksilmedi.

Evleri felaketler taunlar gibi süpürdü:

Kaderden eski fırtınalar gibi,

Ardı kesilmedi.

Evlerin çoğunda dirlik düzen

Kalan bir hatıra oldu geçmişte.

Gönül almak, hatır saymak arama.

Evlatlar aileye asi işte,

Bir çığ ki kopmuş gider, üzüntüden.

Evlerde nice nice cinayetler işlendi,

Ruhu bile duymadı insanların.

Dört duvar arasında aile sırları,

Bunca çocuk, bunca erkek, bunca kadın

Gözyaşlarıyla beslendi.

Küçükler, büyük adam yerine evlerin kiminde:

Çocukları işe koştu kalabalık aileler.

Okul çağlarının kadersiz yavruları

Ufacık avuçlardan akşamları akan ter,

Tuz yerine geçti evlerin yemeğinde.

İnsanların kaderi besbelli evlere bağlı:

Zengin evler fakirlere çok yüksekten baktılar,

Kendi seviyesinde evler kız verdi, kız aldı

Bazıları özlediler daha yüksek hayatı,

Çırpındılar daha üste çıkmaya

Evler bırakmadılar

Yeni yeni tüterken ocakların dumanı

“Kadın en büyük kuvvet erkeğinin işinde”

Erkekleri kaçtı, kadınları kaçtı

Evler dilsiz şikâyet kaçmışların peşinde.

Şu dünyada oturacak o kadar yer yapıldı;

Kulübeler, evler, hanlar, apartmanlar

Bölüşüldü oda oda, bölüşüldü kapı kapı

Ama size hiçbir hisse ayrılmadı

Duvar dipleri, yangın yerleri halkı,

Külhanlarda, sarnıçlarda yatanlar!

Behçet Necatigil

Ben mum alevinde bir pervane gibi hep aynı odakta yazdım şiirlerimi: Ev ve her günki yaşamalar. Rilke’nin Panter’i gibi aynı parmaklıklar içinde. Toplumun ve imkânlarımın bana bağışladığı dar dörtgende gözlerimi açtıkça karşımda büyük şehrin orta-fakir sınıf, ev, aile çevrelerini buldum.

Behçet Necatigil

Körükler cılız olmak

Evlerin hiddetini,

Evlerle savaşımız

Savaşların çetini.

Evler her gün yollar bizi dışarı :

– Git, getir !

Emredilen ekmeği akşamları

Alın terlerimiz getirecektir.

Evler ezer insanları dağ gibi,

Dışarıdan küçücük !

Çeker evler boynumuzdaki ipi :

Taşı develerce yük !

Nedir anlamıyorum

Evlerdeki hırsı :

Cansızlarla birlik

Canlılara karşı.

Tencerenin azgınlığı başta.

Sofralarla beraber : – Getir !

Dünya durdukça

Tencere pişirecek, sofra eritecektir.

Eşyaların azgınlığı tamam

Hepsi evlerden taraf.

Kopar musluk, kırılır cam

Hiç yoktan bir masraf.

Behçet Necatigil

Bir zamanı yeniler, bir gün o da bize benzer

Kalır uzaklarda o dertli anne

Neden bazı şeyleri pek çabuk unuturuz,

çünkü apartımanlar o evlerin yerinde

Behçet Necatigil

Çocukluğumun geçtiği sokakta

Biraz dolaşayım dedim,

Şimdi oturduğum yerden uzakta.

Öyle bir hüzün çöktü ki içime,

Ne bileyim

Ağlıyasım geldi kendi kendime.

İnsanları değişmişti,

Ondan belki de.

Sonra pek çok evlerin yerinde

Yeni binalar belirmişti.

Ahtapotlar gibi apartmanlar

Buraya da salmış kollarını,

Yoksul aileler çekilmişler

Satıp savıp mallarını.

Böyle böyle bizim eski mahalle

Hoyrat servetlerin karşısında

Silinip gitmiş bile.

Eski günler neredesiniz,

Açın kapınızı da evinize gireyim.

Ama nerde o evler,

Ne bileyim.

Şimdi anam ağlıyor

Zenginlik nedir, fakirlik nedir

İnsan zamanla anlıyor.

Behçet Necatigil

Bir Ev Bir Çocuk

Gençten bir adamdı

Hikayesi gayet kısa.

Yıllar yılı tek başına yaşadı

Bir gün rastladı bir kıza

Düşündüler, birlikte yürüseler

Ömür geçiyor nasılsa.

Şimdi içine bir ev, bir de çocuk girer

Aşkları yazılsa.

Behçet Necatigil

Oğullar uzaklaşır, kızlar uzaklaşır

Bir zaman içinde benden,

Oluruna bırak, gençtir, derim,

Hevesini alsın, affederim

Ben evim.

Behçet Necatigil

Aile

Sağ çıkıp günlük savaştan

Evin yolunu tutmuşum

Yemek yedik, çocuklarım uyudu

İniyor üstüme yavaştan

Allah’ın bembeyaz bulutu

Kederlerimi unutmuşum.

Hayatta olduğuma

Seviniyorum şimdi

Kavuştum çoluk çocuğuma

Koltuğuma uzandım, rahatım

Kahvem içime sindi

Başladı gecelik saltanatım.

Behçet Necatigil

Evlidirler evlerinde evsiz

İyidirler

İçlerine girmeyince nerden bileceksiniz.

Behçet Necatigil

Gerekliydi uzaklarda bunalınca

İkinci ev!

Hatırla ilk girmeni

Bir otel, bir park, hatta sokaklarda

İkinci ev!

Yeterdi izbe oysa

İkinci ev!

Behçet Necatigil

Erkekler evlere çekildi çoktan,

Katran gibi camlara yapıştı perde.

Göreyim sıkıntıyı sav başından,

Gel de dolaşma caddelerde.

…

Bu berbat düşünceler saatinde

Tanrım, başıboş bırakma beni!

Behçet Necatigil

Ev, yani aile, hayatımızdır. Bizi bir biçime sokan ev ve ailedir. İçine doğduğumuz bir mekân ve oradaki insanlar var. Bu insan halkası zamanla genişler, ama merkezden kopamayız. Ne kadar kopmak istesek, içimizde beynimizde bir kıymık gibi sürer gider hatırası. Evler, eşler, çocuklar, yakın akraba. Çok şey evlerde olur. İnsanı saran her hacim, her mekân, her barınak bir evdir. Evsizler ev peşindedir; evliler, evi ayakta tutabilmek çabasında. Tanzimat romanı, Servet-i Fünûn hikâyesi evlerin, konakların dramıdır. Bir insan, şiirlere, evlerden bir şey katmadan nasıl girer şaşıyorum. Delikanlılıkta pek anlaşılmaz evlerin diktası. Rahat evlerde anlaşılmaz. Benim şiirim ya evlere bir övgüdür, ya da bir ağıt. Bu şiir, ortak ev gerçeklerini orta yaşlarda hissettirir. Bütün savaşların, çekişmelerin temelinde evin, ailenin selameti vardır bence.

Behçet Necatigil

Necatigil şiirindeki mekânlar, özellikle ev bağlamında düşünülecek olursa, çoğul anlamlarını şiir boyunca sürdürürler. “İçeride” olmak şiirde,olumlu ve olumsuz yan anlamlarıyla birlikte kullanılır. Ev, şiirde hem bir sıkıntı mekânı, bir engel hem de bir mutluluk mekânı, bir barınak ya da sığınak olarak karşımıza çıkmaktadır.

…

“Sığınak, barınak” olarak öne çıkan ev, bir yönüyle sığınağın, “içeride olmayı” çağrıştırması nedeniyle “iç-ev” olarak adlandırılmıştır. İç-ev, evde mutluluğun, güvenin, huzurun yaşandığı bölümdür. Bu evde, Necatigil’in çok iyi bildiği, birlikte kendini güvende hissettiği aile hayatı, çocuklar, onlarla beraber yaşanmış bir “geçmiş” ve bir “gelenek” tasavvuru mevcuttur.

…

Necatigil’in, sıkıntı alanına dönüşen evlerdeki bireyleri de Simmel’in tarif ettiği gibi “giderek daha çok hesap yapan” dar gelirli kişilerdir. Evdeki hesapları çarşıya bir türlü uymaz ve dış dünya bu evlere (bu tezde dış-evlere) sıkıntı olarak sızar. Ekonomik yoksunluk, en yalın ve açık ifadesini “hiçbir şeyin yolunda gitmediği” bu evlerde bulur.

…

Bu değiştirilemezlik ve kapana kısılmışlık, Necatigil şiirinde evin, bir “sıkıntı mekanına” dönüşmesinin en önemli nedenlerindendir. Bu tip şiirlerde özellikle aile, iç-evdeki huzur verici, korunaklı yapısından sıyrılarak, kişinin bireyselleşmesinde ve özgürleşmesinde önemli bir engel olarak belirir.

Şehnaz Şişmanoğlu

Türkülere bile varamazken dilimiz

De bana dostum

Evlerde bunca ağıt nasıl yakılıyor

İstersen iş dönüşü bir akşam

Evlere çağıralım sokakları

Otobüs kuyruklarında mecalsiz

Göreceksin zamanın tutsaklığını

Adnan Yücel

terk edilemez babasız evler

kapısı çekilip çıkılsa da

Murathan Mungan

Yıldız Yokuşu’ndaki konak

yıkıldı yıkılacak.

Yenik düşerken evler geçen zamana,

tutunuyor yaşama inatçı bir sarmaşık.

Bir evin ölümünün içinden

yükselirken gökyüzüne yemyeşil yaprakları

cıvıltıyla doluyor saçaktaki serçe yuvası.

Yürüyor bir çocuk, ıslık çalarak

yokuş yukarı…

Gülsüm Cengiz

Vakitsiz evlerin kireç badanalı

duvarları, kırsal beyazlığımız.

eski bir yağmur mu hafiften başlayan

yoksa solgun bir güneş mi damlara

dağılıp güz kokusunda ağaçlara

gündüzden geceye yağdığım.

ey suçüstü yalnızlığı evlerin

Oktay Rifat

Her evde kutsal kitaplar asılıydı

Okuyan kimseyi göremedim

Okusa da anlayanı görmedim

Sezai Karakoç

Evi sokağı çarşıyı onaran Yasin

Paslanan güneşi sığayan sûre

Atalara doğru yürüyen sûre

Eve ve ellere can veren sûre

Geceye zikzaklar çizdiren sûre

Güneşi batıran doğuran sûre

Hamile Meryem’i doğurtan sûre28

Evin taşlığına çiçekler serperek

Yağmuru çatıda döndüren sûre

Gece gündüz bir bekçi gibi

Ebedi bir gözcü nöbetçi gibi

Evin yüreğinde bekleyen sûre

Sezai Karakoç

Namusum üzerine yemin ederim

Bu şehri, bu evleri, bu sokakları sevmiyorum

Tiksiniyorum bu iğrenç kalabalıktan

Yalnızlığı özlüyorum

Ümit Yaşar Oğuzcan

Bu o evler ki kahırdan büyümüş kalpleri

Odaları yoklukla genişler sofaya doğru

Birhan Keskin

Bütün sokaklar kentlerde, kaç yıldır

sokaklarda bütün evler, evlerde bütün çocuklar

çocuklarda bütün yarınlar çağrılı değil mi

yeniden başlamıyor mu hepimiz için

her sabah bu duruşma?

Kemal Özer

Bu şehir hurda demir yığını

Gibi paslandı sen gidince

Kar aydınlığında basıldı evler

Kahreden bir tipiye tutulduk

Kış uzun sürdü diyordu herkes

Kar ayrılık mevsimidir ve yollar

Yolcular için diyordum ben, bunu

Biten bir aşk için söylüyordum

Ahmet Telli

ölümün evlerde unuttuğu kızlar

inzal burcundan acıyla nişanlı

Refik Durbaş

iki zeytin tanesiydi gözlerin

alıp eve getirdim

bir dilim kavun ve beyaz peynirle

oturup bir kadeh rakıya

bir dünya meze…

Mehmet Sadık Kırımlı

Uzak yazlardan gelirseniz evde yokum,

çarşıda olabilir ya da kahvede.

Benim işim unutmak, sizi unutmak,

boynuma dolayıp kesik kollarınızı

başınızın sedirinde uyumak.

Bakın şu elmalara tekmil çürük,

sokaklar limon çekirdeği gibi

ve evler dişsiz bir kedinin ağzında.

Oktay Rifat

Babalar evlerine mahcup döndü her akşam

Harp içinde.

Cahit Külebi

Tomris Uyar, eşi Cemal Süreya’yı anlatıyor:

“Akşamları biraz geç gel yahu, bir erkek dolaşmak istemez mi, dedim. Ben çok yaşlı olan anneannemle meşgulüm. O da, istifa etmek üzere maliye’den. Bağını koparmasın istiyorum. Hiç arkadaşı yok çünkü. ‘Peki’ dedi. İlk gün dönüş saati geldi, altıyı çeyrek geçti, ortada yok. Normalde akşam altıda evde olur. Ertesi gün altıyı yirmi geçiyor, sonra altı buçuk…Bir gün odayı havalandırayım dedim, yaz. Toz aldım, bezi silkelemek için pencereden eğildim ki, kapının önünde oturmuş saatin dolmasını bekliyor.

…

Feodal değil. Evine bağlı, evinde olmayı, çalışmayı çok seven bir adam. son derece şefkatli. Söz gelimi nezle olayım, aman efendim çaylar yapılır, yatağa getirilir, başımda oturulur, saçım okşanır, ilaçlar… O güne kadar hiç kimsede görmediğim bir şey.

…

Beni bıraktı ama rahat edemedi. Ona göre bana sahip olunamazdı. Senden ayrıldığım anda, senin hakkında, hikayen hakkında sevdiğimi belirtecek hiçbir şey söylemeyeceğim, benim ağzımdan kimse duymayacak, dedi ve doğrusu hiç yazmadı.

Tomris Uyar

Üzgünüm, bayrak asılmış evler gibiyim.

Haydar Ergülen

ana yaşadığın şehrin kapılarını aç

Sana diyeceklerim söylemekle bitmez.

Yıllardır yaşamımdan çaldığım zamanlar

Adına düğümlendi.

Bana yaşadığın şehrin kapılarını aç,

Başka şehirleri özleyelim orada seninle.

Bu evler, bu sokaklar, bu meydanlar

İkimize yetmez.

Özdemir Asaf

sonra kendi evim, yatağım, yorganım, çorbalar 

Gidiyorum geliyorum dünyayı bu kadarcık belliyorum.

Turgut Uyar

Ben seninle çay içmek istiyorum

Sana şiir okumak istiyorum

Yazmaktan usandım artık

Küçük evde büyük hayaller

Kurmak istiyorum

Özdemir Asaf

Evet kimsesizdik ama umudumuz vardı.

Üç ev görsek bir şehir sanıyorduk.

Üç güvercin görsek,

Meksika geliyordu aklımıza…

Turgut Uyar

Şimdi bir başına kalan ev gibiyim gibiysem

bir başka yetim olan şiirin suçu yok bunda

ev neyse şiir odur, babadır neyse oğul da!

Haydar Ergülen

Bir kalbiniz vardır onu tanıyınız.

…

Dinlememişseniz nice yıl kalbinizi

Ev meslek iş para geçim diyerek

Düşünün şimdi bir de

Şehirlerde kasaba ve köylerde

Başını eğmiş kalbiyle söyleşen bir kişi olduğunuzu

Cahit Zarifoğlu

Öte yakasında gecenin bir ev yaptım kendime.

Ben bu evde çimenlerin ıslak yabancılığına

Ben bahçelerin nefes alışlarını duymaya yakınım.

Ve zulmün sesini işitirim ben, bir yapraktan döküldüğünde

Bir ağaç arkasında nurun öksürdüğünü ben duyarım

Sohrab Sepehri

Dilsizlik, yeniden, rahat bir ev

gel, oturmalısın burada.

Paul Celan

Gerçek kalan,

gerçekleşen satır: … senin

Paris’teki evin – ellerinin

sunağı olan evin.

Paul Celan

yaşlandı babam bulanık sulara benzeyerek

silinmiş el yazmaları,

boynundaki teslim taşı,

her cuma evimizden çıkan yetim yemekleri

kadar ferahtı giderek azalmış öfkesine..

laf körüğü dünya!

yaşlandıkça neden yalvaran kabirler

gibi bakardı babalar.

neden! diye düşünürken

medet oldum ona.

Kemal Varol

Evleri yüksek kurdular

On bin basamak merdiven

Bakışlar uzakta kaldı

Uzakta kaldı dostluklar

Evleri yüksek kurdular

Cama, betona boğdular

Usumuzdaydı unuttuk

Topraktan uzakta kaldı

Toprağa bağlı olanlar

Gülten Akın

Başı yastığa değmemiş bir keder gibi duran

sokağın hal hatır bilir ahşap yaşlı evleri

daha bir sokulur birbirine şimdi

karlı damlara konup karkar sabaha güvercinler.

Oya Uysal

Boyasız evler, çatısız duvarlar

Bir şey söylemeden gidenler

Bir şey söyleyip de unutanlar

Şükrü Erbaş

Sinema dönüşü

Yatağın sıcağına koşuşanlar,

Kolkola geçecekler önünden..

Sıcak,

Evlerinde öpüşecekler.

Yalnızsın kaldırımda

Soğuk.

Yağmur yağıyor,

Kaldır pardesünün yakasını.

Aziz Nesin

Yoksullaşan insanın önce evi küçülüyor giderek o küçük ev de kalmıyor. Dünya nüfusunun büyük çoğunluğu günümüzde evini kaybettiği için yoksulluk ve yoksunluk kıskacına düşüyor. Bugün ev dediğimizde sözcüğün dalga boyunda artık açık biçimde yoksulluk ve yoksunluk yer almakta. Modern Türkçe şiirin henüz evin bu halini algıladığını, bu yönde bir duyarlılık geliştirdiğini söyleyemeyiz. Sözcüğün Türkçede anlam genişlemesi büyük ölçüde seksenlerden sonraki Kürt köylerinin yakılması sonucu yaşanan kitlesel ve zorunlu göçle başladığını söyleyebiliriz. Bugünkü haliyle sözcük aidiyet de belirtecek biçimde yer, yurt,memleket, sıla anlamlarını da kapsayacak biçimde genişlemiş olarak kullanılıyor. Bu bağlamda kısa bir parantez açarak ve de hoşgörünüze sığınarak 2013’te yayımlanan “Aşk Kayıtları” kitabımızı hatırlatmak istiyorum. Kitapta yer alan kırk bir şiirin her biri “beni eve götür sevgilim” dizesiyle biter. Çabamız, çağımızda kazandığı anlam boyutuna, yeni çağrışımlar kazandırarak ev sorunsalına dikkat çekmek, bu konuda duyarlılık geliştirmeye yönelikti. Şu dizeler “Aşk Kayıtları” başlıklı şiirden:

fırtınanın dinmek için aradığı kuytu değil

aşkın mümkün

evin gerçek olduğu tek yer

isyandır

beni eve götür sevgilim

Enver Topaloğlu / Evin Şiir Hali

Evler… demirden aynalar olmalı

yüzlerimiz… bir mağara… bir pazar yeri

durur, az uzağımızda… bir şeylerden saklanır gibidir

çocukluğumuz… dilimizin altındaki kaya

yuvarlanır geceye doğru… ve düşer, hep

yeniden güne.. Ah! döner durur

birbirine yalnızlıklarımız… buğulu… bir ayna

gibi dolaşır elden ele… hayatlarımız, henüz

dudaklarımızı ıslatmadan düşen bir kadeh…

tartılır, zamanın beton terazisinde…

Osman Hakan A.

Evler bir günebakan gibi kapanıyor, bu ılık

Bu gizemli akşam saatlerinde, çiçektozlarının

Arasında üç beş kişi ne yapıyor artık?

Bilmem, görmedim, düşlerin yalancısıyım

Kandilin ışığında oturuyor iki çocuk

Bir kız bir oğlan, bir peri masalının

Kahramanları gibi, öyle saf ve ürkek

Beştaş oynuyorlar döşemesinde odanın

Yün eğiriyor kadın, bıçak bileyliyor erkek

Sevgiyle gülümsüyorlar birbirlerine, dalgın

Dalgın bakıyorlar arasıra önlerindeki işlere

Niye daha erken saat, niye uzak döşek

Bir tek beden olarak akmak varken geceye?

Ahmet Erhan

Ah güzel Ahmet abim benim

İnsan yaşadığı yere benzer

O yerin suyuna, o yerin toprağına benzer

Suyunda yüzen balığa

Toprağını iten çiçeğe

Dağlarının, tepelerinin dumanlı eğimine

Konyanın beyaz

Antep’in kırmızı düzlüğüne benzer

Göğüne benzer ki gözyaşları mavidir

Denizine benzer ki dalgalıdır bakışları

Evlerine, sokaklarına, köşebaşlarına

Öylesine benzer ki

Edip Cansever

Hüznü bir bohça gibi vurup sırtına

Söyle hangi acısıydın viran evlerin

Kanlı bir mendil kaldı geride

Serin bir su yavru bir kuş gibiydi

Meçhulümüzdür nasıl bir ölüme gelin gittiği

A.Hicri İzgören

Kimin için diyordum

kutu sardalyesi pirinç bezelye

ve hardala sarılı bakkal kâğıtları gibi

yalnızlıkları örten bu evler

bu evler kimin için ki içindeki

insanlar kör ve yatalak

Oktay Rifat

Kiraz ayı geliyor!

Kiraz ayı geliyor çocuklar!

İlk gün onar tanelik kiraz demetleri

Sonra ağzına kadar dolu kiraz sepetleri

Daha sonra pembe bir çift kulağın arkasından bakan

Sarı kirazların bal rengi gözleri

Ve nihayet boşalan sepetler

Boşalan evler kadar boş kiraz ağaçları.

Bedri Rahmi Eyüboğlu

n’olursun beni de alıp oyuncak

tarlasına bırak / orada kâğıttan gemiler…

ahşaptan evler yapan çocukluğum mahzun

kalmasın / adını unuttuğum nehir

çook uzak sulara taşısın beni sonra

Mehmet Sadık Kırımlı

Yol boyunca ne çok anı

yüzünü gösterip çekti

asılı çamaşırların ve evlerin arasından.

Ne çok yaşamışız dedik

yüreklerin birbirine değdiği günleri

Kemal Özer

Yurdumuzda bir sızı var.

Evlerimizde hiç yoktan bir sessizlik.

Dalgalanıyor kalabalıklar

birbirimizin kanına giriyoruz

kanımıza giriyorlar.

Süreyya Berfe

Hangi eve

Başımızı soktuysak..

Yer yerinden oynadı

Aşkımızdan.

Büyük aşklar

Eve sığmaz diye

Bir şair sözü vardır da,

Ondan.

Özdemir Asaf

Odadır, ev.

Bir ada.

Kendi halinde

Bir içe çağrı.

Kapalılığa, yalnızlığa övgü.

Ama biz bir evi görürüz hep.

Oysa ev seyircidir.

Gezinir, yokmuş gibi yaşar.

Açar kapar kapıları

Evde her şey birbiri için vardır

İlhan Berk

Bizim ev iki oda, bir sofa

Evsahibi ayda yetmiş lira alır.

Kapıda at nalından, sarımsaktan bir nazarlık

Önümüzde kaleler, arkası mezarlık.

Gün olur çoluk çocuğunla bir bakarsınız

Güzelim vaiz sokağında benim de

Ferah, aydınlık bir evim olur.

Bir büyük radyo da alır, yerleşirim

Geçerim pencereye akşamüstleri.

Boy boy sardunyalar, fesleğenler,

Boy boy bulutlar karşımda.

Saçağımızda bir kırlangıç yuva yapmış.

Ahmet efendi geçer, selam veririm

Bakkal İbrahim selam verir, alırım.

Fesleğenler kokar, sardunyalar kızarır

İstanbul sereserpe önümde geceye karşı

Gemilerden, fabrikalardan düdükler

Şimdi bir tren kalkar Sirkeciden bilirim.

Alacakaranlıkta kıpır kıpır gölgeler

Sesler gelir yakın sinema bahçesinden

Bir hoş olurum.

Turgut Uyar

Sen evden de benden de gidersin bazen

Yol seni bekler, yola koyulursun üşenmeden.

Susar derinden ev, ıssız halidir.

Ben sana, ev bana, sen eve, ev sana

Kara kara bakar ya bazen

Ah kıyamaz hani kimse kimseye.

Evin içerlek halidir, boynu eğilir.

Mutfakta çayın sesi demlenir

Sabah, benim sesimde sonbahar

Senin sesinde bir çocuk

Ev mutludur halinden, pötikarelenir.

Ben sana, sen bana soyunursun bazı geceler;

sen kendinden sarkarsın, ben kendimden.

Benlerimi saysın sabah Şerife teyze

Evin dağınık halidir.

Birhan Keskin

bu ev bekler bizi bir yere gitmez

seni beklersem evin olurum

dünya bilirim bahçeyi her çiçeği yaz

kiraz çocukluğun senin öylece dursun

mevsimleri dönüşüne biriktiririm

rüzgarın peşinde bir deli yağmur

yağmurun peşinde o bildik yaz

kiraz gençliğin senin öylece dursun

uçursun çatımı güvercin telekleri

kumral bir sözcüğün balkonundan sarkarken

kışa düşer yüreğim şiire düşer gibi

hüznün demi oturur radyoda bir ince saz

kiraz dudakların senin öylece dursun

koynunda öpülmeye telaşlı bir güneşle

umudun bentlerini aşıp gelirsen

bir gece bin bir masala böler kendini

evim olursun beni beklersen…

Nilay Özer

Yeni bir ilkyaz daha geldi. Karşıdaki evin… Benim için her zaman bir “karşıdaki ev” olmuştur; sevdiğini, özlediğim, ama sahibi, hatta konuğu bile olmadığım bir evdir “karşıdaki ev”… Karşıdaki evin balkona gerili ipe asıyor; kadın ve erkek giysileri… Giysileri silkeliyor, silip süpürüyor, havalandırıyor, fırçalıyor. Kışlıkları dolaba kaldıracaktır, yazlıkları da ortaya çıkarıyor. Her ilkyaza giriş günlerinden bir pazar günü aynı işi yapar.

Adam balkondan içeri girdi. Yatak odasının kapısı aralıktı. Karısı yataktaydı.

Sokak kapısından sonra iki kat inilerek girilen o evden taşınmak zorunda kaldılar. Adam, alıştığı bu evi çok sevdiğini söylerken karısı haklı olarak sinirleniyordu:

— Nesi var bu evin sevilecek?

Adam, karşıdaki evin balkonunu seyredebildiği için bu evi sevdiğini söyleyemiyordu. Bütün eşya taşındıktan sonra adam boş evde yalnız kaldı. Balkona çıktı. Karşıdaki evin balkonuna baktı uzun uzun… Dalıp gitti. Balkona çıkan olmadı. Oysa akşamları o saatte çoğun çıkardı kadın balkona. Kocasıyla akşam çaylarını içerlerdi ya da adam onların çay içtiklerini düşünürdü. Karanlık basana dek bekledi. Sinemaya gitmiş olabilirler. Sinemadan çıkmışlar, kol kola yürüyorlardır. Karşıdaki evin ışıkları yandı, ama balkona çıkan olmadı. Ağlamaklı oldu karşıdaki evin ışıklarını seyrederken. Dört yıl karısıyla, çocuklarıyla birlikte yaşadığı evi büyük bir üzünçle terk etti.

Aziz Nesin / Maçinli Kız için Ev

Her çocuk er geç aynı şeyi yaşar: Bir zaman gelir, onun için ev olmaktan çıkar ev. Ne erken çocuklukta olduğu gibi keşfedilecek bir dıştır artık, ne de dış dünyaya karşı sığınılacak bir iç. Tam olarak ne zaman yaşarız bunu: Evin dışarıya karşı bir sığınak olduğu kadar bir engel de olduğunu fark ettiğimiz an mı? Evin geçici, ana babamızın güçsüz, ölümlü olduğunu sezdiğimiz an mı? Yoksa evin bize bir iç dünya bağışlarken aynı zamanda büyük bir iç sıkıntısı da verdiğini, bir iç dünyası olmanın bedelinin bu iç sıkıntısı olduğunu fark ettiğimiz an mı?

Bu duygunun zamanı, yoğunluğu, katlanılabilirliği evden eve, çocuktan çocuğa değişir kuşkusuz. Tek bir şey dışında: Ömür boyu bize eşlik eden mutluluk imgelerimizin olduğu kadar, kurtulmak için hep çaba harcayacağımız korkularımızın, dağıtmak için her yolu denediğimiz iç sıkıntımızın da kaynağı, kaynağı değilse bile ilk sahnesi orası. İşte oraya, o mutluluk mekânının arka bahçesine, birçok düşün olduğu gibi birçok şiirin, öykünün, romanın da imgelerini topladığı o arka bahçeye bakmamın nedeni bu…

***

Gitmek ya da kalmak: Evin bize dayattığı –yoksa bağışladığı mı demeliydim bir ikilem bu. Walter Benjamin’in Geri Dön Her Şey Affedildi adlı fragmanından şu satırlar: Tıpkı barfiksde büyük dönüşü yapmaya çalışan jimnastikçi gibi her çocuk er ya da geç kendi payına düşecek kaderi belirleyen talih çarkını kendisi için çevirir. Çünkü yalnız on beşindeyken bildiğimiz ya da yaptığımız şey sonradan bizi cezbedecektir. Dolayısıyla hiçbir zaman telafi edemeyeceğimiz bir şey vardır: On beşimizdeyken evden kaçmamış olmak. Sonradan anlarız, sokakta geçirilen kırk sekiz saat, tıpkı alkalik çözeltide olduğu gibi, mutluluğun kristalini yaratır.

O kristale yakından baktığımda, gitmek yönündeki tercihlerimiz, sevdiklerimize zalimce gelebilecek özgürlük arayışımız kadar, bazen kalmak zorunda olduğumuz için çektiğimiz sıkıntının, şu bitmek bilmeyen ev ödevlerinin de payını görüyorum. Çok sonra, işler yolunda gider, şu ödevler biterse eğer, belki bir gün bize de birisi söyler: Geri Dön Her Şey Affedildi.

Bir zamanlar başkalarının onun için kurduğu düzenden kaçan, sonra kendi düzenini kuran kişi, şimdi o düzende rahat edemezse nereye kaçar, kaçamazsa ne yaşar? Eve olan inanç bir kere zedelendikten sonra, geri döndüğünüzde bulduğunuz yabancı, nüfuz edilmez, inatçı kütleyle birlikte yaşamak nasıl bir şey?

Nurdan Gürbilek / Ev Ödevi

“Dağ başını duman almış” gibi bir yürüyüş

yetinmeden, doymadan, bıkmadan, usanmadan

evleri eşya stokuna

hayatı tavşan bokuna çevirmeye doğru

her şeyi hızla magazinleştirmeye

sonra da uzun uzun şikâyet etmeye doğru

açık ve temiz havada bir yürüyüş

Çoğalan apartmanlara, gökdelenlere, azalan ağaçlara

tek katlı villalara, evlere baka baka

Süreyya Berfe

Yıldızların altında,

ıssız yol üzerinde bir an durup

önümde uzanan

ve beşiklerle, yataklarla dolu sayısız evi,

o evlerde

annelerin sevgiyle,

kaygıyla çarpan yüreklerini,

dünya için ifade ettikleri değerden habersiz

hoşnutluk içinde sürüp giden

genç hayatları

ve hepsinin üzerinde

akşamın son ışıklarını

geniş kollarıyla kuşatan

yeryüzünü gördüm.

Rabindranath Tagore

Sen elimden tutunca

Bir mavilik çökerdi gözlerime

Sonra tüm denizler çekilir

Bir orman uğultularla sarsılır

Bir güvercin sürüsü havalanırdı

Kış bürümüş yüreğimden

Sen tutunca ellerimden

Avlunun beyaz taşlarına dökülürdü

Kızıl yaprakları bir çınarın

Ve ben günlerce

O yapraklara gömülüp ölmek isterdim.

Panjurları açık kalmış eski evler gibiydik

Rüzgârda çarpan, başıboş ve ürkek

Sen elimden tutunca

Kayaları delip çıkardı bir çiçek.

Tuğrul Tanyol

yalan hepsi

yalan söyler hepsi de

sadece annemin sözüne inanırım ben

hiç yalan konuşmaz annem

ve her gün aynı sözü söyler:

CEHENNEM EVİMİZ OĞUL

Garbis Cancikyan

Gözlerimin önünde hep aynı beyaz ev.

Her dağ yamacına kurduğum,

Beliren her su kenarında,

Pembe damlı, yeşil pancurlu, balkonlu,

Balkonuna tırmanan sarmaşık.

Gece, pencerelerinden sızacak ışık,

Kışın tütecek bacası.

…

Hep geçireceğiz içimizden:

Hayat beraber, ölüm beraber…

Şu göklerin altında,

Olacağız o kadar bahtiyar

Ki çıkıp mezarlarından annemiz, babamız da,

Beyaz evimize yerleşecekler,

Uzun kış geceleri onlar da aramızda

Göz göze bakışacak, mangalı eşecekler..

Ziya Osman Saba

İnsan ancak evin içinde yalnız. Ve kendinin dışında değil, içinde. Parkta kuşlar var, kediler. Ama bir kez de sincap, bir gelincik. İnsan parkta yalnız değil. Ama evin içinde öyle yalnız, öyle yalnız ki ara sıra kayboluyor. On yıldır eve kapanıp kaldığımı yeni algılıyorum. Yalnız. Ve bunu, kendime ve başkalarına bugün olduğum yazar olduğumu belleten kitaplar yazmak için yaptığımı.

Marguerite Duras

Evin içi tuzaklarla doludur

Sami Baydar

Eski evlerin anıları düş gibi yeniden yaşandığı içindir ki, geçmişte oturduğumuz evler içimizde sürüp giderler… Bütün bu evler zihnimizde içinde doğduğumuz hakiki, özgün evi canlandırır. O içimizde yaşar, düşlerimizde tazeler kendini. Ve doğduğumuz evden söz etmek, kökenlerimizden, dünyaya gelişimizden ve atalarımızdan söz etmektir.

Alberto Eiguer, Evin Bilinçdışı

Dönüşen kent değil, evler. Gecekondular yıkılıyor, eski evler ortadan kaldırılıyor yerine koca koca binalar dikiliyor. Büyük umut bağlanan kentsel dönüşümler geleneksel yaşam alanlarını yok ediyor. Dönüşümün gerçekleştiği yerler yaşam kalitesi açısından iddia edildiği gibi yüksek standartlar getirmiyor. Yüksek olan sadece binalar. Beton silolara dönüşen apartmanlarda komşuluk, tanışıklık gibi değerlere rastlanmıyor.

Murat Ergü

Ahşap evler içinde yaşayan İstanbul insanının ilişkileri güven, saygıya ve mahremiyete dayanırdı. Bir mahalleye sonradan gelenler, ilk yerleşenlere saygı göstermek zorundaydı. Sonradan gelen onun manzarasını kapatamaz, evinin içine bakan bir pencere açamaz, bir balkon yapamaz ya da kapısına ulaşımı engelleyemezdi. Dolayısıyla evini ilk yapanla sonradan yapanlar arasında her zaman bir anlaşma, karşılıklı bir rıza olması gerekiyordu. Her ev bir özel dünyaydı. Mahremiyet temel esastı. Evlerin ses geçiren ince duvarlarından dolayı yüksek sesle konuşmak, tartışmak pek adet değildi. Dedikoduya fırsat vermeyecek biçimde yaşamak, hareket etmek ve konuşmak İstanbul halkına bu evlerin getirdiği bir alışkanlıktı.

İbrahim Zeyd Gerçik / İstanbul: Medeniyetlerin Başkenti

İçi insanlarla dolu büyük evler var karşıda, gene de tek odada bir başına olmak, bir evde yalnız yaşamak, yaşamın en önemli yanı, daha doğrusu: Kimi zaman yalnız kalabilmek mutluluğun ilk koşulu.

Franz Kafka, Milena’ya Mektuplar

Eve dönmek 

kendime sarkıntılık etmekten başka nedir? 

orada, arada bir beni yoklar 

intihara ayırdığım zamanlar 

bunlar temiz, kül bırakan zamanlardır 

düzgün sabuklamalardan bana kalan.

İsmet Özel, Of Not Being A Jew

Birbirine ufunetli adaleler gibi geçmiş, yaslanmış tahta evler. Her yağmurda, her küçük fırtınada sancılanan ve biraz daha eğrilip büğrülen bu evlerin önünden her geçişimde, çoğunun ayrı ayrı maceralarını takip ederdim. Kiminin kaplamaları biraz daha kararmıştır, kiminin şahnişini biraz daha yumrulmuştur, kimi biraz daha öne eğilmiş, kimi biraz daha çömelmiştir; ve hepsi hastadır, onları seviyorum; çünkü onlarda kendimi buluyorum; ve hepsi iki üç senede bir ameliyat olmadıkça yaşayamazlar, onları çok seviyorum; ve hepsi, rüzgârdan sancılandıkça ne kadar inilderler ve içlerinde ne aziz şeyler saklarlar, onları çok… çok seviyorum. Eşiklerinde soluk yüzlü, çıplak ayaklı, ürkek ve sessiz çocukların, ellerinde ekmek kabuğiyle ve çerden çöpden yapılmış oyuncaklarla, ağır ağır, düşünerek ve gülmeden oynadıkları bu evlerin arasında kendi evimi ararım ve âdeta güç bulurum, çünkü bunların hepsi benim evim gibidirler.

Evde kimse yoktu; kapıyı anahtarımla açtım, girdim ve her zamanki âdetimle alt kat sofada epeyce durarak, hareketsiz etrafıma bakındım. Bu sofa yaşlı bir insan yüzü gibidir: Evimizin bütün ruhu, kederleri ve neş’esi orada görünür, her günün hâdiseleri tavana, duvarlara, döşemeye bir leke, bir çizgi, bir buruşuk ve bazan da ancak bizim görebileceğimiz gizli bir işaret ilâve eder. Bu sofa canlıdır: Bizimle beraber kımıldar, değişir, bizimle beraber dağılır, toplanır, bizimle beraber uyur uyanır; bu sofa aramızda sanki üçüncü bir simadır ve güldüğü, ağladığı bile olur. Bu sofa dört köşedir: Ortada sokak kapısı, iki yanında birer pencere. Pencerenin yanında bir ot minderi. Minderin yanında yemek masası. Masanın yanında iki sandalye. Bu sofada oturulur, yemek yenir, misafir kabul edilir. Benim her girişimde, orada, hareketsiz duruşum, beni bana gösteren bu çehreye bakmak içindir.

Ve baktım: Minderde üst üste konmuş iki yastık. (Demek annem biraz rahatsızlanmış ve buraya uzanmış.) Masanın yanında rafın önüne çekilmiş bir sandalye. (Demek annem en üst raftan bir ilâç şişesi almış) . Ha… İşte masanın üstünde bir şişe: Kordiyal. (Demek annem bir fenalık geçirmiş.) Minderin üstünde ıslak, buruşuk bir mendil. (Demek annem ağlamış.)

Benim de bu şişeye, iki yastığa ve bir mendile ihtiyacım var, ben de Kordiyal alacağım, uzanacağım ve ağlayacağım.

Peyami Safa, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu

Ben Başkasının Evi Olsaydım

Ben başkasının evi olsaydım

sahibim, o yalıçapkını, birine tutulurdu

evinde ziyaret etme kadını, derdim;

evin hem bedeni vardır hem ruhu

Alışkındım daldan dala konmasına da, onu

hiç bağışlamazdım, aldattığı için kadından

başka evi olmayan bir koca-çocuğu;

kadının kocası evdir, bahçeyse dostu

Ben de bir evim, ruhumun penceresi

gözlerimi yalnız bırakın, derdim, nasıl

yalnız bıraktıysanız o evi birlikte;

bakalım açılır mı ikinizden bir bahçe

Ben başkasının evi olsaydım

taşınırdım sizden daha yalnız bir semte

Haydar Ergülen

evimizin içi bir yangın yeri

kapımız açılmıyor son kıştan beri

Haydar Ergülen

İki yabancı kedi miyiz ne

başka sokaklardan aynı evde buluşmuş

Haydar Ergülen

Derin mesâib ü ehvâle karşı mahfûzum,

Dolaşmıyor senin üstünde şimdi ölüm.

Ağaçların gülerek bir bahar-ı diğerle,

Güneş ve kuşları tutmakta taze ellerle;

Rükûd-ı sâyede açtıkça râz-ı çeşm-i kamer

Havuzlarında açar deste deste nilüfer…

Sevimli ev… Bugün altında aşkı bekliyorum,

O penbetıfl-ı melek-çehre nerdedir? diyorum

Ahmet Hâşim

Pencere, en iyisi pencere;

Geçen kuşları görürsün hiç olmazsa;

Dört duvarı göreceğine

Orhan Veli

Evin sözleri

ağırdır evin sözleri

Haydar Ergülen

Babaannem derdi ki: İnsan kısadır oğlum

ve bilmezden gelir kısalığını, bilseydi

yarışmazdı yollarla, göğe evler yükseltmezdi

Haydar Ergülen

evimi bir sokakla aldattım, üstümde

ay var bu gümüş semtinde bir sokağın

üçüncü katıyım, deniz bana bakıyor,

ben artık yalnızca denize karşıyım

üstüme gelme ay hanım, Kuzguncuk otelinde

iyilik katına çık, senin konukların ağır,

ben bir anıyı ağırlamakla geçen hayatlardanım

ruhumun bir otelde ilk kalışı bu

aynı, oda, aynı yatak, aynı aynada

birbirimizi ilk görüşümüz, başka veda yok,

üstümdeki yabancıyla uyumalıyım

ruh semtinden kayık açma ay

hanım! sana hazır değilim, senden yanayım

kim taşınsa çıkamıyorum içimdeki evden

Kuzguncuk otelinde iyiliğin katı çok

yıldızlar gibi çık çık bitmiyor ay hanım,

sen bu çocuğu bir yerden hatırlıyorsun

ben bu çocuğu bir yerden unutmalıyım

Haydar Ergülen

Ölüler, ölüler her yerdesiniz!

Ne zaman aynaya baksam,

Görünüveriyor babam…

Bahçem, odam, sofam,

Nereye geçsem, nereye çıksam;

Hâtıram!

Ziya Osman Saba

Ne kadar istiyorum, akşamleyin, ezanda,

Eski bir evde olmak, orda, Eyüp Sultan’da;

Bir yanda ölmüşlerim, bir yanda kalanlarım.

Ziya Osman Saba

Ne zaman o sokağa yolum düşse şimdi,

Ayaklarım geri geri gider.

Evler cansızdır elbet, insanlar vefasız,

Komşumuz başkalarına komşuluk eder.

Yabancı perdeler aşılmış penceresi,

Bir vakitler içinde çocuğumun oturduğu.

-Yeni kiracılar evlatsız besbelli

Şimdi birkaç saksının durduğu.

Söz birliği etmiş şimdi saksılar, perdeler,

Elektrik lambasıyla değiştirilen fener.

O sokağa ne zaman yolum düşse, bir ses:

Günler geçti, geçti, geçti… der.

Ziya Osman Saba

Modern ev yaşamı, gittikçe akıl dışı konuma gelen çıkarcı aklın ufaladığı birey-insanın güçsüzlüğünü, yalıtlanmışlığını, anlamsızlığını duyumsadığı Orta Çağ manastır hücresi niteliğini almıştır.

Serol Teber

Ne derlerse desinler, doğrusu okumak kadar zevkli bir şey olamaz! İnsan kitap dışında her şeyden o kadar çabuk bıkıyor ki! Kendi evim olduğunda şahane bir kitaplığım bulunmazsa çok kötü hissedeceğim.

Jane Austen / Aşk ve Gurur

Eve dönüyorum denilebilir ama döndüğüm yer evim değil. Bunun nedeni belki de bir evimin olmaması. Ya da daha doğrusu, evimde olmadığım zaman kendimi daha fazla evimde, evim gibi bir yerde hissediyor olmam. Öyleyse insan ne zaman evindedir?

Barbara Cassin / Nostalji:  İnsan Ne Zaman Evindedir?

Hani bir sevgilin vardı

Yedi sekiz sene önce,

Dün yolda rasladım

Sevindi beni görünce.

Sokakta ayaküstü

Konuştuk ordan burdan,

Evlenmiş, çocukları olmuş

Bir kız, bir oğlan.

Seni sordu

Hiç değişmedi, dedim,

Bildiğin gibi..

Anlıyordu.

Mesutmuş, kocasını seviyormuş,

Kendilerininmiş evleri..

Bir suçlu gibi ezik,

Sana selâm söyledi.

Behçet Necatigil

hem tetik bulun ardında biri olmasın 

hanidir ben bu evde saklanıyorum 

adımı değiştirdim başka bir adla yaşıyorum 

gece gündüz siyah gözlük kullanıyorum 

Attila İlhan

Emek çektim bir ev yaptım erenler

Yine bu güzele bildiremedim

Bahar geldi çiçek bitti ot bitti

Toprak güldü taşı güldüremedim

Pir Sultan Abdal

Şu fakir mahallede bir göz evim olsaydı 

Nasıl sevinç içinde çıkardım şu yokuşu 

Arkadaşlık ederdi yolda ihtiyar komşu 

Nasıl hafif gelirdi eve taşıdıklarım.

Ziya Osman Saba

Eşyalar beni tanırdı yer verirdi bir koltuk

Sandalye benim için yanaşırdı masaya

Ördüğü dantellere benzerdi karım

Çocuklar avcı görmüş ceylanın gözlerine

Bir kez daha ben bu eve benzerdim

Ölmüş anne resminin çerçevesine

Köprüsüz ırmaklar aramızdan geçiyor

Ev odayı ısıtmıyor oda yalnızlığımı

Bir kuyuya düşer gibi düşüyorum şiirlere

Evim büyük istasyona benziyor sanki

Ama yolcu binemiyor bir kez daha trene

Abdülkadir Budak

şairim ben, varlığın evinde oturuyorum,

düzgün ve temiz tutuyorum onu,

her gün silip süpürüyorum,

havalandırıyorum yeni esintilerle.

buna karşılık, Ev Sahibim de

kira almıyor benden.

…

belki takıp peşime bir turna sürüsünü,

bir sözcük katarını,

bir gün geri getirebilirim diye

onlarla birlikte,

çocukluğunuzu, geçmişinizi,

yaşlandıkça alçalan, daralan,

git git mezara benzeyen evlerinize.

Cahit Koytak

Hüzünleri içerine atarsın,

Kahırları lokma diye yutarsın,

Olanları düşündükçe batarsın,

Ev üstüne yeni bir ev kurulmaz.

Çıkarırlar sığıntıya adını,

Alamazsın yaşantının tadını,

Dökemezsin kimselere derdini,

Ev üstüne yeni bir ev kurulmaz.

Nedim Uçar

Bir ev çizeceğim bölümsüz doğu-batısız

Verin ellerimi

Verin ellerimi

Kişiler çizeceğim

Cengiz Bektaş

Ne ev-durur düzülmiş hûb u dil-ber

Aña beñzer içinde bî-had evler

Ne dürlü nesne varsa ol ulu ivde

Olur bu kici evlerde musavver

Ahmedî

boş ev

sıkıntılı ev

gençliğin baskınına kapalı ev

karanlık ev ve güneşin hayali ev

yalnızlık, fal ve kuşku evi

perde, kitap, dolap ve resimler evi

ah ne denli dingin ve gururla geçiyordu

garip bir su akıntısı gibi

bu terk edilmiş sessiz Cumalarda

bu sıkıntılı evlerde

benim yaşamım

aaah ne denli dingin ve gururla geçiyordu…

Furuğ Ferruhzad

Belli, Allahım, besbelli,

Onu var eden.

Senden gelen her şey o: her sabah doğan güneş,

Her yıl dönen bahar, kuru toprağa yağış.

Senden,

Bu eve bu bağış.

Ziya Osman Saba

Ben daha yokum

“Sizi kendi şehirlerime götürmeliydim”

demişti adam. “Kendi sokaklarıma, 

çıkmazlarıma, durmadan taşındığım, 

hiçbirini unutmadığım evlere”.  

Donmuş gibi dinlemişti. Saydığı şehirlerin 

hepsini su ikiye bölüyordu. Andığı sokaklar 

hiçbir rehberde kayıtlı olamazdı.  Evlere 

gelince: Onları belki unutmamıştı, ama 

bir daha uğramadığı nasıl da belliydi.  

“Ben yokum” demek istemişti birden, “ben 

daha yokum”. “Bu ev, bu sokak, bu şehir

bu şehri ikiye bölen su daha yok.”

Çoktan susmuşlardı oysa.

Enis Batur 

Orda bir ev var, uzakta

O ev bizim evimizdir.

Yatmasak da, kalkmasak da

O ev bizim evimizdir.

Ahmet Kutsi Tecer

Dostlarım ev eşyamdı, bir bir gitti diyorum.

Artık boş odalarda ölümü bekliyorum…

Necip Fazıl Kısakürek

Dolandım dolaştım boşandı yağmur

Saçım ıslak kunduram çamur

Eve döndüm yağmur getirdim

Ev yeşerdi ben yeşerdim.

Necati Cumalı

Şimdi bir başına kalan ev gibiyim gibiysem

bir başka yetim olan şiirin suçu yok bunda

ev neyse şiir odur, babadır neyse oğul da!

Haydar ErgülenEv, bir insanın ve kültürün kimlik kartı gibidir. Bu yönü dikkate alınınca ev, Bachelard’ın dediği gibi, cansız bir dam altı olmaktan çıkar ve içinde oturulan mekân geometrik mekânı aşar. Mekân ile insan arasındaki karşılıklı etkileşimleri araştıran Bachelard’a göre ev bir ruh durumudur. Bunun için Bachelard, özellikle içinde doğulan evlerin salt bir fiziksel nesne olarak görülmemesi gerektiğini söyler. İnsan varlığının ilk evreni olan bu evler hâtıra izleriyle doludur. Evi bir barınak olmanın ötesine taşıyan en önemli unsur insanın düşünceleri, anıları ve düşleri için en büyük birleştirici güçlerden biri olmasıdır. Bachelard’a göre ev olmasaydı, insan dağılıp giderdi; çünkü ev, insan yaşamında, kazanılmış
şeylerin korunmasını sağlar, bunları sürekli kılar. Ev insanı doğanın fırtınalarına karşı koruduğu gibi, hayatın fırtınalarına karşı da ayakta tutar. Bu anlamda evin maddî ve manevî olarak iki yönü vardır. Yani ev, aynı zamanda hem beden, hem ruhtur.

H. Elçi / Roman ve Mekân Türk Romanında Ev

Derin mesâib ü ehvâle karşı mahfûzum,

Dolaşmıyor senin üstünde şimdi ölüm.

Ağaçların gülerek bir bahar-ı diğerle,

Güneş ve kuşları tutmakta taze ellerle;

Rükûd-ı sâyede açtıkça râz-ı çeşm-i kamer

Havuzlarında açar deste deste nilüfer…

Sevimli ev… Bugün altında aşkı bekliyorum,

O penbetıfl-ı melek-çehre nerdedir? diyorum

Ahmet Hâşim

git gel altmış adım

odaları katarsan yüz on

eşyalara çarpmadan

dolaş evinin derinliğinde

…

mutfakta, sevdiğin kadın

sevdiğin kadında geçen yılların

birlikte dolaştığın parkeler ve halılar boyunca

evinde yolculuk

zamana boyun eğiş

Tuğrul Tanyol

Seneler aktı gitti, artık ne kuş, ne anne

Biçare yaşlı asma sarardı ve çürüdü.

Kapıyı, duvarları vahşi otlar bürüdü,

Ve ben, ben ağlıyorum, o günlerin peşinde.

Alphonso de Lamartine

Öğretmen: “İçinde Ev olan bir cümle yap!”

Kara tahtaya yazıyor: “Ev Karadır!”

Furuğ: “Ve sen ey sevginin soluğu seni coşturan nehir… bize doğru ak! Bize doğru ak!”

Furuğ Ferruhzad

Hergün daha da büyüyor yüreğimdeki yırtık

Annemi anılarda bile bulamıyorum artık

Babamın hemen ardından gitmesi gerekmezdi

Evinin badanasını yarım bırakıp erkenden

O gün bugündür bana gülden önce gelir diken

Dedim ya anahtarını yitirmiş bir kilidim

Hayatta ben en çok annemi sevdim

Abdülkadir Budak

ev bomboş : burda yalnızlık bekler :

ışıltı ve gölge; sesin gizlendiği

sinip sığındığı kapı arkası. odada

sessizliğinden korkan sessizlik,

burda bekler : boşlukta tutunan körlüğü.

Hayati Baki

Kapı açıldı. Baktım annem. Canım sıkıldı. Ne işi var burada? Yanımda olmadı mı serin kanlı düşünüyorum; acıyorum ona. Yaşlı kadın, onun dünyası da bir türlü diyorum. Yanıma geldi mi tepem atıyor. Ayıpmış, umurumda değil, sedire oturdu.

—Yarın Fatmahanımlar gelecekmiş seni görmeğe, dedi.

—Yarın evde yokum ben.

—Nereye gideceksin?

—Hiç, ama yokum evde. Çıkmam. Kaç kere söyledim sana, evlenmek istemiyorum ben.

—Elalem ne diyor biliyor musun? Eksiği var onun, diyor.

—Ne derlerse desinler. İstemiyorum. Kaçıncı bu? Üstüme varma benim. Kaçarım yoksa. Satarım babamdan kalan bağı, tarlayı; alır başımı kaçarım.

Yusuf Atılgan

Evimin en yüksek penceresinden

Beyaz bir mendille veda ediyorum

İnsanlığa armağan şiirlerime.

Ve ne mutluyum ne de üzgün.

Bu alın yazısı şiirlerimin.

Fernando Pessoa

Evler Evlilik 

aşkı ehlileştirir

Kuzu kuzu oturur bir kenarda

kırlent gibi durur

o kısa ömürlü vahşi

Süreyya Berfe

Uzağımda açık denizdi o yürüdü gitti.

Ben kıyıda ıssız bir ev, ince boğazda gıcırdayan tahta iskele,

iskelede bir lastik, az ilerde turuncu bir şamandıra,

İçimde kuzeyden bir hatıra aksiyle durgun suya vurdum.

Birhan Keskin

İlkokul öğretmenin sol elini beğenmedi, bırak dedi,

Solak ne öretmenim diyemeden bıraktın kalemi sağ eline.

Çocuklar travmatik oluyorlarmış boşanınca babayla anne

O ne ki, bizimkiler kaç evi başımıza yıktılar her mahallede.

Birhan Keskin

sen ve ben

dalında eğreti güz yaprakları

aramızda uçurum rengi bıkkınlık

varız zannederek yok oluyoruz

Ayten Mutlu

-Aynı Evde İki Yalnız-

evler tek katlı da olabilir, yüz katlı da

iş bunda değil

yeter ki sokaklarımızı ezmesinler yeter ki

temiz çevik güleryüzlü görsünler hizmetimizi

çıplak duvarlara diyeceğim yok taze ve canlıysalar

dar pencereler giyotini hatırlatır bana

pencere dost sözü gibi rahat ve geniş olacak

Nazım Hikmet

Bir şey demeden ayrıldım ordan.

Bu evdeki insanlar, dedim, kendi kendime,

soru sormaktan vazgeçmeden önce yanıp ölmeyi

hak etmişler.

Doğrusu, dostlarım, bir insan,

bastığı yerin ne denli kızdığının farkında değilse

ve orada durmaktansa, neresi olursa olsun

başka bir yere gitmek zorunluluğunu duymuyorsa

söyleyecek hiçbir sözüm yok o insana.

Bertolt Brecht

O mavi gözlü bir devdi.

Minnacık bir kadın sevdi.

Kadının hayali minnacık bir evdi,

bahçesinde ebruliii

hanımeli

açan bir ev.

Bir dev gibi seviyordu dev.

Ve elleri öyle büyük işler için

hazırlanmıştı ki devin,

yapamazdı yapısını,

çalamazdı kapısını

bahçesinde ebruliiii

hanımeli

açan evin.

O mavi gözlü bir devdi.

Minnacık bir kadın sevdi.

Mini minnacıktı kadın.

Rahata acıktı kadın

yoruldu devin büyük yolunda.

Ve elveda! deyip mavi gözlü deve,

girdi zengin bir cücenin kolunda

bahçesinde ebruliiii

hanımeli

açan eve.

Şimdi anlıyor ki mavi gözlü dev,

dev gibi sevgilere mezar bile olamaz:

bahçesinde ebruliiiii

hanımeli

açan ev..

Nazım Hikmet

mendil satıcıları eve dönmüştür

bakışları, ansızın her şey hüzne dönmüştür

dışarıda kırbaçlayan bi soğuk rüzgâr

nasıl söylesem şu zulüm; geçim derdi

en çok o ıslak yerden hissedilir

kefenler içinde tanrı, her gece o evin konuğu

Tuğrul Keskin

Gözümde tüttüğünüz her akşamüstü aynı resim:

Sayfalarda ellerin, solgun bir güllü desen

-hasret ne vakte kadar –

Kapatırken kitapları metal çağ, beni sizden

Başka hiç anlayan olmadı – evimize gidelim.

Hüseyin Cahit Kerse

kalbim, güzel evim

Çiğdem Sezer

oğlumun gülüşünü duyuyorum hâlâ

evimin eskiyen duvarlarında

kokusunu, geçtiğim tüm denizlerde

saçlarına vuran ışığın gürültüsünü

kalbimin alt güvertesinde

Tuğrul Tanyol

Ol perî teşrîf için gam-hâneme va’deylese

Yarı yolda tâlihim eyler peşîmân döndürür

(O peri kederli evimi onurlandırma sözü verse,

Talihim, onu yarı yolda pişman eyler, geri çevirir.)

Belîğ

Neden yolculuk yapmaya katlanamıyorum artık. Neden hep kaybolmuş bir çocuk gibi “evime dönmek” istiyorum hep? – ama anneciğim orada yok artık. Anneciğimle “konuşma”ya devam etmek (paylaşılan konuşma var olmanın kendisidir) iç konuşmayla yapılamaz (ben hiç onunla böyle konuşmadım), yaşam biçimiyle yapılır: Gündelik hayatta onun değerlerine göre yaşamayı sürdürmeye çalışıyorum: Onun yaptığı yiyeceklere, onları kendim yaparak kavuşmak, onun ev düzenini, onun o eşsiz yaşam biçimi olan, gündelik yaşam biçimi olan etik ile estetiğin o birleşimini korumak. Oysa evdeki ampirik düzenin bu “kişiliği”ni korumak yolculukta olanaklı değil. O ancak benim evimde olanaklı. Yolculuk etmek, benim ondan ayrılmam demek -o şimdi yokken bu fazlasıyla böyle- çünkü o artık gündelik yaşamın en özeli olmasından başka bir şey değil. 

Eugenio Borgna – Ruhun Yalnızlığı

işte evine dışarıdan bakınca görülen

hüznünün kepenkleri

hüznünün kapı zili olduğunu.

Ama çalmıyorsun kapımı.

Ama çalmıyorum kapını.

Mario Benedetti

Gelip çattığında kederin zamanı

Kim hatırlayacak çocuklarımın çocuklarının yaşayacağı evimi?

Keçi patikasından gidecekler, ve tilkinin evine,

Firar edecekler yabancı yüzlerden ve yabancı kılıçlardan.

T.S. Eliot

Gidip geliyorum evimin kapısına,

boşuna diliyorum yağmur ve firtına,

geçmesin istiyorum o kadın eşiği, çıkmasın dışarıya.

Giacomo Leopardi

Ve kim yaşayacak evimizde bizden sonra, baba?

Kalacak olduğu gibi.

Neden terk ettin atı yalnızlığa?

Eve eşlik etsin diye, sevgili oğlum.

Çünkü yok olur evler eğer sakinleri giderse uzağa.

Mahmud Derviş

…Kendi evimde

Hem misafir eden ve hem de misafirdim.

Baktım boş eşyalara,

Bulamadım bir iz kendimden.

Mahmud Derviş

Dedeme en son senin küslüğün ile gitmiştim. Çok ağlamış, anlatmıştım olanları. Sonra rüyamda gördüm. Galiba yanına gitmediğimiz için barıştığımızı anlamamış, hep kızıyordu bana. Başucunda hep birlikte olalım da gözüyle görsün istedim. Dedemin de buna şahit olması gerekirdi, çünkü (kabrini) son ziyaretimde sanki onun da huzurunu bozmuşum gibi hissetmeye başladım. 

*

Evlatlar, eşler, evler, hayatta var olan her şey bakım istiyor.

Ayfer Tunç / Dünya Ağrısı

Evler yıkılır, köyler olur hâk ile yeksan;

Vîran yeri, birkaç yıla varmaz, onarırlar.

Yalnız şu gönül mülkü harâb olmaya görsün

Tâmîre yetişmez onu dünyâda asırlar…

Faruk Nafiz Camlıbel 

Evde bir ölü var, farkında değil misiniz?

Stefan Zweig / Bir Çöküşün Öyküsü

Şimdi artık Pâl Sokağı Çocukları’nın arsasında kocaman çok katlı evler var. Ama ne gam: Dünyanın bütün çocukları Pâl Sokağı’ndandır!

Ferenc Molnar / Pal Sokağı Çocukları

Mesela balkon, o evin bir parçası ama sokakta ve soğukta.

Kendimi sana başka türlü anlatamıyorum.

J. K. Rowling (Robert Galbraith) / Guguk Kuşu

Sen evim ve sürgünümsün..

Mahmud Derviş

Sanki neşeliymişim gibi eve döndüm.

Kapının zilini çaldım birkaç kez ve bekledim…

Belki gecikmiştim. Kimse açmadı kapıyı.

Koridorda hiçbir nefes yok.

Hatırladım evimin anahtarlarına sahip olduğumu.

Ve özür diledim kendi kendimden:

Unuttum seni. Gir içeri!

Girdik içeri. Kendi evimde

Hem misafir eden ve hem de misafirdim.

Baktım boş eşyalara,

Bulamadım bir iz kendimden.

Mahmud Derviş

Dağ başındaki evimde,

güz saltanatını sürerken,

saatlerin en yalnızı.

Döşeğimde uykusuz yatarken,

yürek dağlayan bir geyik çığlığı.

Mibu Tadamine

Ayrılmadan daha

Toplaşır gölgesine annemizin

Fısıldaşırdık aramızda

Tanrım n’olur bağışla

Evimizi bağışla tanrım n’olur

Dokunma sofamıza

Orada gülebiliyoruz ancak

Orada adamakıllı susuyoruz

Orada ağzımız bizim oluyor

Dokunmasak da

Bejan Matur

Bir akşamdı, evimizde ecel kanat germişti,

Anneni – bir cellad gibi – vurup yere sermişti.

Ölüm ile pençeleşen bir hayatın güreşi,

Sekiz yıldan sonra dinmiş; nihayete ermişti.

Rıza Tevfik Bölükbaşı

Evim fakir, dostlarım beni terketti,

Hastayım, ziyafetlere gidemiyorum.

Gözümün önünde canlı bir kimse yok.

Kulübemin içinde yalnız yatıyorum.

Kırık lâmbam zayıf bir ışık veriyor.

Po Chü-i

15 yaşım da orduları takip ettim,

80 yaşım da geri dönebildim.

Yolda köylülere tesadüf ettim.

Acaba evin içinde kimler var?

Uzaktan evimizi görüyorum.

Servi ağaçları mezarlarda sıralanmış.

Çin Şiirleri

Seni dünya üzerinde tek başına yankılanan boş bir ev gibi bırakıp gittiğimi unutmadım.

Kemal Varol / Âşıklar Bayramı

Aliman’ın gidişinden sonra günler geçmez oldu. Daha önceki yalnızlığım yalnızlık değilmiş, gerçek yalnızlığı bilmiyormuşum meğer. Ancak üç gün dayanabildim. Sonra dünyam karardı. Evimin, hatta hayatımın da bir değeri yoktu artık. En dayanılmaz olanı da Aliman’ın akıbetini düşünmekti.

Cengiz Aytmatov

Evim.

Evime gideceğim.

Ve onu geri getirmek

için bir yol düşüneceğim.

Ne de olsa, yarın yepyeni bir gün!

Rüzgâr Gibi Geçti

Ailem beni evlendirip dünyanın öbür ucuna gönderdi

Çok uzaklara, Wu-sun hükümdarının yaban ellerine.

Çadır benim evim, keçe benim duvarlarım

Et yiyorum, kımız içiyorum.

İçimde bitmeyen bir özlem ve kalbimde bir sızı

Keşke sarı bir kuğu olsam da yurduma geri uçabilsem.

Hsi Chun

Eğer ben bir insanın

Düşman olduğunu biliyorsam bana;

Ve açsa doyururum,

Ve susamışsa su,

Çıplaksa giysimi,

Sığınmışsa evimi veririm.

Hastaysa tedavi ederim

Yaralıysa yarasına sararım

Zordaysa yardım ederim.

Hallac-ı Mansur

Gel, evime gidelim,

Bak, solgunsun, hasta…

Çalışır ederim,

Yer, içersin yanımda.

Çocuklara da bakarım,

Ne aç korum, ne açık;

Ama önce seni düşünmeliyim,

Zavallı, talihsiz çocuk!

Seni sevmiş olduğumu

Söylemem hiç sana,

Ancak öldüğün vakit

Ağlarım mezarında.

Heinrich Heine

bana bir ev yaptın

şimdi de yıkıyorsun yaptığın evi

ruhumun her yeri yıldız pencereleri

evim yok evim yok artık

evde bir ölü bekleyenim

çatım yok çatım yok artık

gövdemin çatısı gözlerim

cesedi nereye gömelim

Cevdet Karal

Ama arkadaşlık ağaca benzer,

kurudu mu,

yeşermez artık.

Ben cevap yazmadım.

Neye yarar?

Evime bile gelse şimdi,

söyleyecek lakırdım yok.

Düşmanlığımda yok elbet.

Nazım Hikmet Ran

İstanbul’dunuz evimdiniz ne güzeldiniz

Ayrı düştüğümüzü hiç unutur muyum

Metin Eloğlu

6.

İster ölüm olsun ister ayrılık

İnsan unutur mu var olduğu bedeni.

Dünya sözüm, can evim

Bir gün ağzından uzak gülerse ağzım

Tanrı gökyüzüyle boğsun beni.

12.

Ömür Hanım

Çıkarıp çerçevesinden o hayal zamanları

Silmezsem eğer hayatın harfleriyle

Her gün biraz daha tozlanacak evimiz.

14.

“Evden uzaklaş biraz

Antalya’dan çık

Mezarlığa gitme her gün

Fotoğraflar dünyayı örter

Acı soğusun

Sen Tanrı değilsin

Ölülerden değil

Dirilerden geçer zaman

Git, bir başka insana dokun…”

Ben de öyle yapıyorum

Harflerden binlerce Hatice yaratıp

Tek tek dokunuyorum hepsine

Büyüyorum, büyüyorum

Nasılsa ölüm var değil mi

Binlerce hayatla gülüyorum zamana

Gülüyor benimle birlikte Hatayi de:

Bir dedim var bin dermana değişmem.

Şükrü Erbaş

(Sıffin’den dönerlerken Kûfe dışındaki mezarlığa gelince buyurdular ki:)

Ey yalnızlık diyarının, ıssız yerlerin, karanlık kabirlerin halkı, ey toprağa döşenmiş, gurbete düşmüş, yalnızlığa eş olmuş, korkunç ve tenhâ yerlere sığınmış kişiler, siz bizden önce yaşadınız, gittiniz; bizse ardınıza düştük, size ulaşmak üzereyiz. Bıraktığınız evlerde oturanlar var; zevcelerinizi nikâhladılar; mallarınızı paylaştılar. Bu bizim size verdiğimiz haber, sizden ne haber var?

Hz. Ali | Nehcü’l Belağa

Şimdi nerde olmak isterdim

Kadıköy’de Fikirtepesi’nde

Murat Sineması’nın karşısındaki kahvede

Ya da

Sarıyer’de iskeleye çok yakın bir evde

Ama

Burası da iyi

Halim Şefik Güzelson

Umudun en çalışkanı, hayatı incitmeyen adam

bir İstanbul çelebisi, sanki beyaz bir kuş

karanlığı topa tutan adam, mavi bir kâlp

yumuşacık bir deniz, bir geminin güvertesi

onurlu bir ömür, dürüst bir hayat

evinden ekmeğini eksik etmeyen sevgi kokusu

radyo tiyatrosu dinlerken hüzünlenen adam

Engin Turgut

Denize bakan evler gibiydim seninle. 

İlhan Berk

Gece, şi’riyle sararken Koca Mustapaşa’yı

Seyredenler görür Allah’a yakın dünyâyı.

Yolda tek tük görünenler çekilir evlerine;

Gece sessizliği semtin yayılır her yerine.

Yahya Kemal Beyatlı

Şimdi Çemberlitaş’ta bir ev

Miniminnacık öyle durur

Penceresinde küçük bir kız

Saadeti yüzünden okunur.

Ali Püsküllüoğlu

Geçim parası için

nice yaşlının

eski İstanbul evlerinden

getirdiği eşyalar

üstüne kar koyulup

satılıyor antik

acılar çarşısında 

Sunay Akın

İstanbul’da olsam İstanbul’da olsam

Çocuklu bir dostum var kalkar onun evine giderdim

Daha olmazsa Metin’i bulurdum.

Can Yücel

Bir yerlere kadar gitmiş, bir yerlerden dönmüş gibiydim. Ölesiye yorgundum. Evim bir çorba güzelliği, ev boyundan uzun soba borusundan poyrazla savrulan bir duman çıkarırken gözümün önüne geldi.

İhtiyarlamışız. İstasyonlar artık gençlik arzuları vermiyor. Evimiz gözümüzde tütmeye başladı; kötü.

Sait Faik

Dünya sofradır insanlar ise misafir

Bugün lale olur yarın ise hazân olur.

Karanlık bir çukur kazarlar, adını da kabir koyarlar

Bana derler ki budur senin evin. 

Baba Tâhir Uryân

Şefkatli Hatice’nin evi ve Allah’ın büyük evi görünüyordu. Şehrin her sokağından acı tatlı hatıralar

ayaklanmış ona doğru geliyorlardı. Muhammed’in arzu ve hasret dolu gözleri çevredeki dağların arasında dolaşıyordu. Mekke’nin evlerinin bulunduğu vadiye bakarken, etrafa sırlar saçan bir suskunlukla hatıralarına dalmıştı. Ansızın yanaklarına dökülen iri gözyaşları bu suskunluğu bozdu ve Muhammed secdeye vardı.

Peygamber’in istirahat etmesi için Hatice ve Ebu Talibin mezarlarının yanında özel bir yer hazırlamışlardı. Sordular:

— Acaba dinlenmek için kendi evinize mi gideceksiniz?

— Hayır, Mekke’de benim için ev bırakmadılar!

Ali Şeriati / Ebuzer-i Gıfarî

yaşlandıkça alçalan, daralan,

git git mezara benzeyen evlerinize.

cahit koytak

Dost

Bu eli sıkı tut

Çarşıda evimizden uzakta

Bir pazu güreşi varsa kaybolmayalım

Geçecektir daha daha

Günler

Bilmeden kavramak nasıl

Zirvesine göz koyduğum dağlara bak

Koşup takıldığım çitlere bak

Cahit Zarifoğlu

Yavaşça in Çobanyıldızı,

Parlak ışıklarından kayarak,

Aydınlat bu yaşamımı.

Evime ve hayalime girerek.

Mihai Eminescu

Ne zaman bir dosta gitsem

Evde yoklar.

Metin AltıokBende hayat bilgisi zayıf albayım. Bilge bunları bilir, bu bakımdan akıllıdır; birlikte olabilseydik, insanlık çok yararlanacaktı bundan. Yazık oldu. Şimdi yanımda olsaydı, böyle üşümezdim albayım; beni bir arabaya bindirirdi hemen. Ben bunlara çabuk karar veremem albayım: Kararsızlığımla yanımdakilerin canını sıkarım. Hava da çok soğudu albayım, eve dönmek istiyorum. Biliyor musunuz, Bilge beni evde bekliyormuş gibi geliyor bana. Yoksa eve dönmek istemiyorum. Beni bekleyen yalnızlığı ve karanlığı istemiyorum. Bilge’den akıllı olduğum halde neden bu duruma düştüm acaba?

Neden herkes benden kaçıyor albayım? Yaşamasını bilmiyorum da ondan mı? Bir dakika albayım, karşıdan birileri geçiyor: Kadını Bilge’ye benzettim; peki erkek kim? Değilmiş. Bu köşede de fazla bekledim galiba: Gelip geçenlerin dikkatini çekiyorum. Başka bir köşeye gitmeli. Biliyor musunuz albayım, bugün Bilge’ye ne diyordum? Diyordum ki köşe başlarında bekliyorum kadınlara bakmak için. Beni kıskandı albayım. Demek ki seviyordu. Ha-ha. Ona öyle şeyler bulup söylüyordum ki, bana hayran oluyordu. Onun için diyorum ki, odama dönmüş beni bekliyordur şimdi. Eve dönmek istemiyorum albayım. Ya gelmemişse. Ne dediniz? Yazacak oyunlarımız mı var? Onlarla mı uğraşırız? Nedense bugün içimden gelmiyor. Ben artık biraz çöktüm albayım: Aklıma yeni bir şey gelmiyor. Oyunlar beni de yordu galiba. Tabii Bilge’ye belli etmedim, ama ben herhalde bu oyunlara artık devam edemeyeceğim.

Tehlikeli Oyunlar / Oğuz Atay

Uyan yârim, evimize gidelim

Emanet yaşamak çok zor geliyor.

Gerçi evlerin de bir ölçeği var

Biraz eskiyince dap-dar geliyor.

Bahaettin Karakoç

Cigaramı yakar evime dönerim…

-Gidin gemiler, gidin

Vardığınız yerlere selam edin

Gün olur bütün kaygılardan uzak

Ben de gelirim…

Turgut Uyar

Sesi duyacaksın, “yine mutfakta sen varsın” diyeceksin,

Camlar açık olacak, bir karanfil sigarası kokusu olacak evde,

Boğulacaksın!

Çisel Onat

sigara ve kahveyi saymazsak evde yalnızım

günlerdir söylüyorum;

sigara ve kahveyi saysak da evde yalnızım

Seyyidhan Kömürcü

Böylece ev yalnızca günü gününe, bir tarihsel çizgi boyunca, kendi yaşantımızın anlatısında yaşanır olmaktan çıkar. Düşler aracılığıyla yaşamımızda yer alan farklı yuvalar birbirinin içine girer ve geçmiş günlerin hazinelerini korur. Yeni evimizde aklımızda eski evimizin anıları geldiğinde, devinimsiz çocukluğumuzun ülkesine, çok çok eski olan gibi devinimsiz o ülkeye gideriz. Saptamaları yaşarız, mutluluk saptamalarını. Saklanmış anıları yeniden yaşayarak kendimizi avuturuz. Kapalı bir mekânın anıları saklaması, koruması, bu arada bu anıların imge değerlerinin de teslim edilmesi gerekir. Dış dünyaya özgü olanlarla aynı tınıya sahip olmayacaktır. Tabii, ev sayesinde anılarımızın büyük bölümü barındırılmış olur ve ev biraz karmaşıksa, mahzeni ve tavanarası, köşe bucağı ve koridorları varsa, anılarımızın da giderek daha netlikle belirlenen sığınma yerleri vardır. Yaşamımız boyunca düş kurmalarımızda dönüp dönüp geliriz buralara. Dolayısıyla ruhçözümcünün anıların yerlerinin bu basit belirlenmesine dikkat etmesi gerekir. Ruh çözümleme bir anlamda mekân çözümlemedir. Mekân, peteklerinin binlerce gözünde, zamanı sıkıştırılmış olarak tutar. Mekân, bu işe yarar.

…

Yalnızca anılarımız değil, unuttuklarımız da içimizde barındırılmıştır. Bilinçsizliğimiz barındırılmıştır. Ruhumuz bir oturma yeridir. Ve evleri, odaları sürekli anımsayarak kendi içimizde oturmayı öğreniriz.

Gaston Bachelard / Mekânın Poetikası

Günümüzde çoğunlukla evler ve konutlar artık oturduğumuz için inşa edilmiyor. Daha ziyade inşaat endüstrisi için ticari bir amaç, kullananlar için ise bir meta-gösterge işlevi görmektedir. Bu da özel bir mekân olarak evle kurduğumuz ilişkinin nasıl ters-yüz olduğunu apaçık göstermektedir. “Her şeyleştirme bir unutuştur”diyor Adorno ve Horkheimer, (2014: 306). Genelde mekân özelde de ev daha önce hiç olmadığı kadar hem şeyleşti ve fetişleşti hem de dönüştü. Dolayısıyla günümüzde artık çoğunlukla evlerde değil konutlarda yaşanmakla ve bunların da sürekli değiştirilmesi ile hafıza artık ne mekâna kaydolabilmekte ne de varlık kazanmaktadır. Yani sürekli bir unutuş hali söz konusudur. Farklı kuşakların ömürleri artık bir evde geçmiyor ve dolayısıyla birey ve grup hafızasına dönüşmüyor, aksine bir kuşağın ömrü birden çok evde geçiyor ve böylece mekân-hafıza ilişkisi silikleşiyor. Bu beraberinde  bir “yüzer-gezerlik” hali içinde olmayı ya da bir yere ait olmamayı getirir. Aslında bu tam da tüketim kültürünün/sisteminin arzuladığı bir durumdur. Çünkü bir yere, bir durağa veya bir tarza takılıp kalmak onun yapısına ve işleyişine uymaz. Dolayısıyla mekândan tarza, benlikten kültüre kadar pek çok hususta tüketim sisteminin bireylerde olmasını istediği şey yüzergezer olmak, bir başka deyişle göçebe bir anlayışa sahip olmaktır. Bu da insani ve insana dair duygu, düşünce, anlam ve ilişkilerin mekânsallaşmasını engellemekte ve böylece bellekte yer edinmesinin altını oymaktadır. Sonuç ise artık her geçen gün “hafıza ortamları”nı yitiren insanların sayısının giderek artmakta olduğu bir toplumda yaşamakta olduğumuzdur.

Ferhat Tekin / Hafıza Ortamından Tüketim Nesnesine Dönüşen Ev

Perili evler vardı eskiden

kimse tutmaz onları

sesler gelirdi sabaha dek

sabaha dek düğün dernek

bir mum alevi dolaşırdı camları

fıstıkların arasında beyaz

bakımsız ahşap köşkler

önlerinden korkuyla geçtiğimiz

daha çok ölüme benzer

kapılarını çalıp kaçtığımız

…

şimdilerde ne gizem ne giz!

Oktay Rifat

Benim de kötü geçmedi çocukluğum

Geçende oturdum da düşündüm.

Her gününde bir başka tad bulduğum,

İstanbul’un bir kenar mahallesinde,

Veya Eskişehir de evimizdeyken.

Şöyle birkaç saat düşteyim sandım

Sanki rahat bir toprakmışım da, içime

Bir cemre düşmüş gibi ısındım.

Turgut Uyar

Eskiden ne güzeldin; evdin, köşktün, yalıydın!

Madden kaç para eder, sen bir remz olmalıydın!

Bir köşende annanem, dalgın Kuran okurdu;

Ve karşısında annem, sessiz gergef dokurdu.

Semaverde huzuru besteleyen bir şarkı;

Asma saatte tık tık zamanın hazin çarkı…

Çam kokulu tahtalar, gıcır gıcır silinmiş;

Sular cömert, “temizlik imandandır” bilinmiş…

Komşuya hatır soran sıra sıra terlikler.

Ölçülü uzaklıkta, yakın beraberlikler…

Seni yiyip bitiren, kırk katlı ejder oldu;

Komşuluk, mana ve ruh, ne varsa heder oldu;

Bir yeni nesil geldi, üstüste binenlerden;

Göğe çıkayım derken boşluğa inenlerden…

Seninle sarmaş dolaş, kökten bozuldu denge;

Vuran kimse kalmadı bu davayı mihenge…

Şimdi git, mahkemede hesap ver, iki büklüm;

Cezan, susuz, ekmeksiz, olduğun yerde ölüm!..

Evim, evim, vah evim, gönül bucağı evim!

Tadım, rengim, ışığım, anne kucağı evim!

Necip Fazıl

Ne çıkar sanki sardıysam sizi kollarımla

Unutmak, belki de unutmak olsun diye mi

Onu da tatmak gibi

Oysa ne bir evim oldu, ne de bir yerim var şimdi gidecek

Ama gitmenin saati geldi

Kirli bir gömleği çıkarıp asmak

Yıkayıp kurutmak ister ellerimi

Su içmek, saati kurmak ve sebepsiz dolaşmak biraz da

Açınca camları – diyelim camları açtık ya sonra? –

Sonrası şu: ben bir camı, bir perdeyi açmış adam değilim

Bilirim ama çok bilirim kapadığımı

Öyle iş olsun diye mi, hayır

Bilirim içerde kendimi bulacağımı

…

Binlerce, ama binlerce yıldır yaşıyorum

Bunu göklerden anlıyorum, kendimden anlıyorum biraz

İnsan, insan, insandan; ne iyi ne de kötü

Kolumu sallıyorum yürürken, kötüysem yüzümü buruşturuyorum

Çok eski bir yerimdeyim, çürüyen bir yerimden geliyorum

Öldüklerimi sayıyorum, yeniden doğduklarımı

Anlıyorum, ama yepyeni anlıyorum bıktığımı

Evlerde, köşebaşlarında değişmek diyorlar buna

Değişmek

Biri mi öldü, bir mi sevindi, değişmek koyuyorlar adını

Bana kızıyorlar sonra, ansızın bana

Kimi ellerini sürüyor, kimi gözlerini kapıyor yaşadıklarıma

Oysa ben düz insan, bazı insan, karanlık insan

Ve geçilmiyor ki benim

Duvarlar, evler, sokaklar gibi yapılmışlığımdan.

…

Evlere sığamıyoruz, öylesine büyüdü ki vücutlarımız

Ve konuşmalarımız, öyle büyüdüler ki peşi sıra

Hani hep bir olup da eve taşıdıklarımız

Kahveden, meydandan, sokak içlerinden

Bulup da çıkardığımız

Konuşmalar:

…

Artık ne uyanmak için bu sabahlar

Ne de bekliyoruz, beklemek için değil

Üstelik ne de bir karanlıkta anlatıyoruz bu düşünceyi

Ne açıp da ağzımızı tek kelime

Yok, hayır, kaskatı durmuşuz sadece

Durmuşuz; ölümü, acıyı, daha neleri durdurmak için

Evet bir de cins tuzaklar kurmuşuz gözlerimize

Tuzaklar, ve sanırım herkesin işi bizi anlamak

Biz ki dört kişiyiz evde; ben, çocuklar ve karım

Artık adını sürdüremiyoruz gizli kalmanın

İçkiler içiyoruz, en çok da kötü içkiler – Hıh sığınmak!

Bilmem ki ne demeli, böylesi içinden geliyor insanın

Belki de alışıyoruz, soylu bir düşüncedir alışmak

Diyoruz, belki de

En önce İsa almıştır kendi söylevlerine

Sonra da biz; ya durmak, ya da bir zincirle oynamak bütün gün

Ya da pek olağan şey, katılmak bir döğüşe

Korkmak, o kadar korkmak ki sonuca varmak için

Sinmek, kalakalmak dört duvar arası bir yerde

Bakınca duvarlara – üstelik böyle de bakmak kendimize

Biz ki dört kişiyiz evde; ben, çocuklar ve karım

Artık tadını sürdüremiyoruz gizli kalmanın.

…

“Ya ne yapmalı “ diyor annem bu geçkin çizgileri

“Yıllardır aynı evdeyiz” bunu ne yapmalı

Babam: ve ne yapmalı diyor bu bir yığın geleneği

İşte bir sahnedeyiz: ev, gelenek, duygulu kadın

Bense ufacık taşlar üzerinde bir ufacık şey olmanın

Bir pencere beyaz, bir karanlık mayhoş, ne iyi

Sürüyle odalar, sürüyle gülüşler, sürüyle konuşmalar

Ne yazık! vakit de yok kurtarmak için geleceği

Düşünsek bile şimdiden – düşünemiyoruz ya

Üstelik ne çıkar bundan, ve ne katardı yaşamımıza

Hiçbir şey! çünkü ne varsa içimizde gelecek için

Sanki bir öyküsü bu hayatı süslemenin

Edip Cansever / Umutsuzlar Parkı

Hâtırın şâd eyledin ehl-i vefâ gönlün bozup

Bir imâret yapmağa bin ev yıkan mi’mâr tek

Fuzûlî

Halkı tahrîb eyleyip de kendin âbâd eyleme

Bu cihânda ev yapıp ukbâyı berbâd eyleme

Nef’in için zâlim-i bî-rahme imdâd eyleme

Âlemi tenfîr eden ahvâli mu’tâd eyleme

Müstakîm ol Hazret-i Allâh utandırmaz seni

Diyarbakırlı Sa’îd Paşa

În cesed hâne-i hasd’âmed bedân

Ez-hased âlûde bâşed hânedân

(Şunu iyi bil ki, bu beden haset evi gibidir. Ev halkı, bedene ait bütün duygular idrak, işitme, görme, takdir etme duyguları, haset yüzünden kirlenirler ve pis hâle gelirler.)

Hz. Mevlânâ

Kimdir bizi men’ eyleyecek bâğ-ı cinândan

Mevrûs-ı pederdir gireriz hâne bizimdir

(Bizi Cennet’e girmekten kim alıkoyabilir şaşarım; o bize (Âdem) babamızdan miras kaldı; gireriz, ev bizim evimizdir.)

Nâbî

Hayâl-i yârsiz dil kalsa vîrânî mukarrerdir

Olur her hâne sâhibsiz harâb âheste âheste

Lebîb

Bir başıma kalsam şeh-i devrana kul olmam

Viran olası hanede evlad ü ıyal var

Bir başıma kalsam zamanın sultanına da eyvallah çekmem. 

Ama gel gör ki şu yıkılası evimde çoluk çocuk var!

Aşık Dertli

Dönelim…Dönmek yenilmektir biraz da, yarım kalmasıdır çıkışlarımızın, korkaklıktır, alışkanlıkların güvenli küflü kabuklarına sığınmaktır…Olsun dönelim biz yine de. Bilincinde olmadan üstlendiğimiz sorumluluklarımız var. Evlere dönelim, sırtımızın kamburu evlere, cılızlığımızın görkemli korunaklarına, yalnızlığımızın kalelerine dönelim. Ölçüsüz yaşamak bize göre değil Ömür hanım. 

Şükrü Erbaş

Bir evi ve o evin güzel bir sıcaklıkla ısınan havasını düşündüm;

Sevgi ve özlem dolu canların sıcaklığını,

Bir çocuğun doğumunu bekleyen o eve egemen gülümseyen kaygıyı.

Hugh MacDiarmid

Görüyorum,

gülümsüyor annem, çok uzaktaki bir

evin önünde. Üşüyorum. Kiremitler

ne güzel kokuyor.

Enis Batur

Biberyan evin içini ve aileyi daima bir cehennem olarak tasvir etti. Diğer romanları Yalnızlar ve Meteliksiz Âşıklar ’da da, daha sonra gelen Karıncaların Günbatımı’nda da aile, bütün fertlerinin mutsuzluğuna sebep olan, ama özellikle gençlerin yüreklerini daha en körpe çağlarında tüketen, onları dışa vurulamayan bir öfkeyle kör eden bir gayya kuyusudur. 

Rober Koptaş

Artık evin erkeğisin sen

Erkencisin bu konuda

Seninle büyüyecek bil ki

Uzaktaki şu baba

Ahmet Erhan

Kapı ağzında, âdeta son bir kez daha karar vermek istercesine bir an durup merakla içeriye, evimin upuzun koridoruna baktı. Yorgun ve tükenmiş nefesi ondan önce içeri girdi. Tam hareketlenip eşikten bir adım atmak üzereydi ki birden vazgeçti. Sanki o kapı ağzında çekilmiş bir fotoğraf karesinde donup kalmış gibi öylece kalakaldı yerinde.

Gecenin bir yarısı her şeyi göze alıp kapıma kadar gelmişti ama hâla kararsızdı. Nedenini ikimizin de gayet iyi bildiği eski bir tereddütle yıllarla geçmemiş, hatta daha da artmış derin pişmanlık akıyordu kırışmış yüzünden. Belki de içeride biri olup olmadığını, bu gece yarısı rahatsız edip etmediğini, evin müsait olup olmadığını anlamaya çalışıyordu. Aslına bakılırsa babamın o sarsak, kararsız ve pişman halinden hiçbir farkım yoktu. Ona nasıl davranacağımı, hangi duyguyla karşısına dikileceğimi, yüzüme nasıl bir ifade iliştirmem gerektiğini bulamıyordum. 

…

Babamın bir derdi, bir sıkıntısı vardı muhakkak. Yıllar sonra, üstelik bir gece vakti çıkıp gelmez, evimde böylesine kıvranmazdı yoksa.

Kemal Varol / Âşıklar Bayramı

Çocuk, kendisini evin emniyetiyle teselli edenlerin aslında onu bir zindana hapsedenler olduğunu fark edecek. Kendisine inandığında, kendisine güvendiğinde yürüyüp gidecek…

Kemal Sayar / Olmak Cesareti

Hayır; ona doğduğu günden beri bağlıydı. Hatta doğuşunun şartları düşünülürse, ona karşı minnettardı da. Pek az çocuk bu kadar zamanda bir eve teselli ve sevinç getirebilirdi.

Ahmet Hamdi Tanpınar / Huzur

Kalbinde bir inziva bulunmazsa, dünyada da bir rahat yüzü göremezsin. İnsanın kendinden kendine sığındığı bir ufacık hane bu; gizli bir kuytu gibi keşmekeşe kapalı ve fakat yalnız Allah’a ayan bir inziva.

Cihan Çetinkaya

Nev’-i beşerin hayat-ı dünyeviyesinden cem’iyetli merkez ve en esaslı zenberek ve dünyevî saadet için bir Cennet, bir melce, bir tahassüngâh ise; aile hayatıdır. Ve herkesin hanesi, küçük bir dünyasıdır. Ve o hane ve aile hayatının hayatı ve saadeti ise; samimî ve ciddî ve vefadarane hürmet ve hakikî ve şefkatli ve fedakârane merhamet ile olabilir. Ve bu hakikî hürmet ve samimî merhamet ise; ebedî bir arkadaşlık ve daimî bir refakat ve sermedî bir beraberlik ve hadsiz bir zamanda ve hududsuz bir hayatta birbiriyle pederane, ferzendane, kardeşane, arkadaşane münasebetlerin bulunmak fikriyle ve akidesiyle olabilir.

Said-i Nursi

Önümde, gecenin ucuna yolculuk eden sabah yıldızı

Arkamda dünya, hane halkı….

Murathan Mungan

bir örnek ses sağanağıydı evler

hangi hayatın imlâsı bozuksa ona sığındım

hep aynı tozdu yuttuğum

bir soluk için dolanırken sokaklarda

işittiğim hep aynı âzâr:

bilmediğin hayatları dokuma asla

Kemal Varol

Öldü, yatak yorgan arasında

Aramızda yaşamış bir kişi

Evlerde, sokaklarda, kahvelerde…

Misafirliği bitti!

Celâl Sılay

Ev bireyin düşsellik alanını ifade eder ve yeni bir evin içinde de, düşler aracılıyla bütünüyle bir geçmiş yaşar. ‘insan, gittiği her yeni eve ocak tanrılarını da birlikte götürür’ ve kurulan düşler derinleştikçe derinleşir, öyle ki, evle ilgili düş kuranın önünde en uzak belleğin ötesinde düşünülemeyecek kadar eskiye uzanan bir alan açılır. Düşler aracılığıyla yaşamımızda yer alan farklı yuvalar birbirlerinin içine girer ve geçmiş günlerin hazinelerini korur. Yeni evimizde aklımıza eski evlerimizin anıları geldiğinde, devinimsiz çocukluğumuzun ülkesine, çok çok eski olan gibi devinimsiz o ülkeye gideriz. Saptamaları yaşarız, mutluluk saptamalarını. Saklanmış anıları yeniden yaşayarak kendimizi avuturuz. Kapalı bir mekânın anıları saklaması, koruması, bu arada bu anıların imge değerlerinin de teslim edilmesi gerekir.

Bachelar

Hep bu ev yüzünden. Taşınalı iki ay, beş gün oldu. Zamanın dirhemle ölçülebilir bir şey olduğunu öğrendim burada. Geçen her günü sayıyorum. Geçen her günü sayıyorum. Bu zaman zarfında çoktan yerleşmiş, iyi kötü bir düzen kurmuş olmalıydım. Oysa bir türlü yerleşemediğim gibi, sanki her an yeniden ayaklanacakmış gibi yaşıyorum. Hâlâ taşındığım günkünden farklı görünmüyor ortalık. Üst üste yığılmış kutular, açılmamış koliler arasında üstünkörü bir yaşam, geçici ve idareten… her an yeniden söküp takılabilir bir lego yuvada, oda parfümleri kadar uçucu, geçici, gidici bir düzen… insan bekârken, bir-ev-içindeki-eşyalar-içinde yaşıyor, mazisi, hikâyesi, kişisel önemi, sembolik değeri olan, kendine ait eşyalar içinde. Evlendiğinde, eşyalar-içindeki-bir-ev-içinde yaşamaya başlıyor; maziden ziyade gelecek, anılardan ziyade beklentiler üzerine kurulu, neyin ne kadarının kendine ait olduğu şaibeli bir ev içinde. Boşanmak ise, giden mi yoksa kalan mı olduğunuza bağlı olarak, ya eşyasız evler, ya da evsiz eşyalar içine konmak, silbaştan konaklamak demek.

Elif Şafak – Bit Palas

Sözcüğün bilenen anlamıyla bir yere yerleşmek artık imkânsızdır. İçinde büyüdüğümüz geleneksel meskenler tahammül edilmez bir hâle gelmişlerdir: Bunlardaki her bir konforun bedeli bilgiye ihanet etmek, her barınak izinin bedeli aile çıkarlarıyla küf kokulu anlaşmalara girmektir.

…

Ev bitmiştir… Bütün bunlar karşısında en iyi davranış tarzı bağlanmamış, arada kalmış davranıştır hâlâ… Bugün insanın evindeyken kendini evinde hissetmemesi bir ahlak sorunudur.

Theodor W. Adorno

evlerin odalara buyurgan bakması babaydı da anne kimdi

annem dört harften yapılma ev kışı bir susma şimdi–

Hüseyin Alemdar

Çocuk düşerse ölür çünkü balkon

Ölümün cesur körfezidir evlerde

Yüzünde son gülümseme kaybolurken çocukların 

Anneler anneler elleri balkonların demirinde

Sezai Karakoç

Anne gitti evler döndü yazlık otellere

Anne gitti ve sular buruştu testilerde

Artık çamaşırlar yıkansa da hep kirlidir

Herkes salonda toplansa da kimse evde değildir 

Sezai Karakoç

-Yoksulluk bir paniktir oğlum evler için

Bir kar suyudur sızar temeline sevgilerin

Gün siyah bir tül, gelecek düş bile değildir

Ve geçmiş ağır bir taştır asılır çantasına

Diyen bir babanın bezgin, bilge sesinden geçerek…

Şükrü Erbaş

Büyük şehirlere bağlanma Mehmedim

Öyle bir şehre yerleş ki

Küçük fakat bizim olsun

Sokaklarında tanımadığın yüz

Ensesine şamar atamayacağın kimse dolaşmasın

Her ağacına elin

Her karış toprağına terin değsin

Ve kuytu evlerden birinde

Senden habersiz ölenler olmasın.

Bedri Rahmi Eyüboğlu

kiracıya benziyor aşkın kederi

yerleşmeden çıksa evsiz

yerleşip kalsa yersiz

Haydar Ergülen

Evde oturuyorum, ne hüzünlü ne mutlu

ikisinin ortasında. Umurumda değil

gerçekten kendim olup olmadığım… Bilsem ne yazar!

Mahmud Derviş

o uzak evden hayatın neşesinin kaçmış olduğunu

biliyorum şimdi

bir çocuğun annesinden ayrılık matemine ağlamakta

olduğunu

biliyorum şimdi

ancak ben yorgun ve perişan

arzu dolu yolu bırakıyorum

yarim şiir, arkadaşım şiir

onun huzurlu eline ulaşıncaya değin gideceğim

Furuğ Ferruhzad

İnsan ne zavallıdır!

Kibir örter gözlerini,

Mırıldanır sonsuzluk vehmini

Şatolar, evler kurar sonsuza dek

kalacakmış gibi..

Lale Müldür

Sevgili Kızım,

Bir ölü bir evden ancak bir kez dışarı çıkar. Sen hiç bilmedin ama ben hangi eve varsam oradan her gün ölü çıktım..

Annene selamlar…

Bülent Parlak

Birisinin hüngür hüngür ağlayarak kurduğu bir cümlenin, hiç kimsenin gönlüne değmemesi kadar canım yandı o gece. Sonra, gırtlağımda yüklemi olmayan bir cümle ile eve döndüm. İnsan aptal olduğunu öğrenince eve döner hep.

Yol bitince eve döner insan hep.

İlk yenildiği yerden eve döner insan hep.

Anlaşılmadığını gördüğü yerin kıyısından eve döner insan hep.

Hayat yeterince ince davrandığında, eve döner insan hep.

Canının yandığı ilk yerden, eve döner insan hep.

Umudunu kestiği ilk yerden, eve döner insan hep.

İstenmediği ilk yerden, eve dönmeli insan hep.

Tutacak bir el bulamadığı ilk yerden, eve döner insan hep.

Konuşacak kimse kalmadığında, eve döner insan hep.

Bir acıyı ev bilince, eve döner insan hep.

Kendini suçladığı ilk yerden, eve döner insan hep.

Kimsesiz kalınca eve döner insan hep.

..

Çünkü ev seni göğsüne bastırır.

Gregor Ali Bayram / Eve Döner İnsan Hep

ev gitmemi istiyor, kızın solgun bir çiçek

kristal kül tablasını şuraya koy istersen

elini tez tut anne görücüler gelecek

Abdülkadir Budak

Kısa bir zaman öncesine kadar insanlar doğdukları şehirde yaşar ve ölürlerdi. Modern zaman insanı evini kolay terk edebiliyor. Bellek uçucu ve uçarı. Kök salmıyor, derinlere inmiyor. Bireylerdeki “mekansal” ev algısı, “geçici” ev algısına dönüşüyor. Mekanın değersizleşmesi, meskun olmanın toplumsal ilişkilerinden bizi mahrum bıraktığı için, dikkatimizi harekete, yer değiştirmeye ve küresel hız kültürüne tevdi ediyor. Oysa ev, Bachelard’ın dediği gibi, insanın düşünceleri, anıları ve düşleri için en büyük bütünleştirici güçlerden biridir. Evin öğüdü, yaşamlarımızda sürekli bir yankıdır.

Bugün mahremiyet adası ve tahayyül mekanı olmaktan çıkararak sığınaklara dönüştürdüğümüz modern ev, artık adeta evdeki tüm bireylerin ihtiyaçlarını karşılayacak eğlence merkezleri gibi tasarlanıyor. Bireycilik, ev içindeki yaşama da olanca hızıyla etki etmiş ve evin her odası ayrı bir interaktif yaşam alanı gibi tasarlanmıştır.  Birbirimizden ayrı, yan yana yaşayabildiğimiz bir eğlence merkezi olarak ev. Bir tefekkür, dayanışma, manevi bir çekim merkezi olmak yerine bir oyalanma adacığı. İşte bu evin anlamdan boşalmasıdır. Çocuğun kendisini daha geniş bir bütünün parçası, karı kocanın birbirlerini daha yüksek bir mefkurenin taşıyıcısı olarak algılamadığı bir ev, anlamdan boşalmıştır.

Aileyi bir arada tutan şey yakınlıktır. Menfaatsiz, teklifsiz, hesapsız, maskesiz, sadece kendi olmanın tatlı huzuru. Ev yuva olmaktan çıkarılıp bir eğlence merkezine veya bir pansiyona dönüştüğünde, herkesin başının çaresine bakması gerekecektir.

Kemal Sayar

Bir kadının gittiği, evden belli olur. Kadın giderken düzeni götürür bir kere. Yaşayan ev sarsılır. Ev dediğiniz şey küçük büyük elementlerden oluşur. Kadın olan evde, erkeğin anlayamayacağı bir denge vardır elementler arasında. Erkek her birine vakıf olduğunu düşünse bile, onların nasıl bir uyumla işlediğini bilemez. Kadın gidince evin dokusu bozulur, susuz kalmış çiçeğe benzer, solar. Küçük şeylerin izi silinir. Eşyanın dili tutulur, ev sağırlaşır.

Ayfer Tunç / Suzan Defter

Ev, insanın ailesinin olduğu yerdir.

John Boyne / Çizgili Pijamalı Çocuk

Kör adam yalvarıyordu, Ne olur, biri beni evime götürsün.

…

Eve girdiklerinde kör adam, Çok teşekkür ederim, size verdiğim rahatsızlık için beni bağışlayın, artık başımın çaresine bakabilirim.

José Saramago / Körlük

Bizler uzaktakilere çok iyiyizdir

Çektirimiz yakınlara

Dalgalarda çünkü

___ Ne kadar kalırız ki?

Paslanmak sıkıntı

Barındığımız koylarda

Sanırız ki

Bir çekişme, bir kavga

Zaman zaman yakınlar

Sonra anlarız ki

Neresi gene sütliman.

Behçet Necatigil

EV ÇÖLÜ 

Alev alev yanıyor temmuz ortası sokak 

Sıcak olanca evde 

Delikli taşlara demin dökülen su 

Tuzlu bir tortu oldu düştüğü yerde 

Kızgın saç mı bastığım tahta 

Camlar akkor mu saydam 

Boşuna açsam kapasam 

Emmiş yakan sıcağı pencere, perde 

Yaprak kımıldamıyor, gevşek, bitkin, 

Dağılırken eşya 

Tıkayan sıcakta bunalıyorum 

Senin kadar ben de. 

Keskin parıltıda kamaşır göz 

Bezgin, içerlek erirken kurşun 

Evlerde kalmanın dehşetini duydum 

Senin kadar ben de.

Akpak gemilerin pır pır eden tenteleri 

Temmuz çölü uzarken süzülür mavilerde, 

Gecenin azıcık serinliğini bulsak 

Daha çok ilerde. 

Behçet Necatigil 

Necatigil’in şiirlerinde ev, dış dünyaya karşı korunaklı bir iç dünya sunsa da insanoğlu, onun “ güvenli” dört duvarıyla sınırlanmaktan çok memnun değildir.İçeriden dışarıya merakla, özlem le,  arzuyla bakan birey, yine de dışarıya çıkmaya cesaret edemez ve ev, giderek daralan bir çembere, kaotik bir yapıya dönüşür. “Kurşun” şiirinde ev içi yaşam -ev dışı yaşam ikilem indeki çizgisiyle değerlendirilir bireyin yaşamı:

KURŞUN

Bitkinim, bitkinsin

Saçlar ağarır ümitlerle beraber

İnsanların evi olması

Büyülenmiş gibisin.

Satırlarda soldu yüzün

Kalabalık evlerde eğreti

Üzgünüm, üzgünsün

Mumlar eridi.

Sokaklar, eğlenceler uzakta

Farkında bile değilsin

Hasadını esirgeyen toprakta

Bitkinim, bitkinsin.

Çökmüş siperlerden kurtulan yorgun

Askerleri düşün

Yer altında saatler

Yılları ömrümüzün

Bilmezden gelsek de

Gün sönmeye başladı

Seneler eriyor cenkte

Yaşamaya vakit kalacak mı?

Diyelim kurtardık hayatı

Ya ansızın yalnızsak

Ya külçeleşir de ayaklar

Yürüyemez olursak

Ya da askeri düşün

Tam çıkmışken siperden, bakıyorsun

Pusudaki tepelerden

Bir kurşun.

(Necatigil 1953: 26-28)

Şiirde, kendine ait bir eve sahip olma, bir aile kurma heyecanıyla o evle birlikte tükenen insanın yaşamı, siperlerdeki askerlerin yaşamıyla paralel bir çizgide verilmiştir. Zorluklar karşısında birey için siper görevi gören ev, bir süre sonra siperlerden çıkmaya cesaret edemez hale getirir  ; siperden çıkılsa bile yaşamın güzelliklerini görebilecek hali ya da zamanı olmayacaktır bireyin. Şiirin son kıtası bu düşüncenin en vurucu olarak aktarıldığı bölümdür; siperden çıktığı anda vurulup düşen asker imgesi, evden ve sorumluluklarından sıyrılmaya cesaret ettiği anda yaşam karşısında yenik düşecek bireyi düşündürmektedir. Böylece başlangıçta istekle sığınılan ev, Necatigil’in şiirinin ilerleyen evrelerinde kimi zaman “dar dörtgen”e kimi zaman “hücre”ye ya da “çöl”e dönüşür:

Dar dörtgeni nasıl kırsın bu gövde

Eşleri mi, evleri mi, çocuklar destan

“Birey” (Necatigil 1958: 22)

…

“ Bütün yazdıklarım da varımdır. Bana çatmayan bir şey yankımaz bende. Aldığımı vermişimdir” (Necatigil 1983c: 463) diyen Necatigil’in şiirlerinde evin ve evler içinde yaşayan aile bireylerinin yaşamlarını bu denli yalın ve gerçekçi bir üslûpla aktarabilmesi, daha da önemlisi, herkesin yaşadığı sıradan hayati şiirleştirebilmesi, onun sanatının gücünü kanıtlar. Evlenmenin sadece aşkla bir yuva kurmak değil, bir evin ve ailenin sorumluluğunu, bir daha vazgeçememek koşuluyla üstlenmek anlamına geldiğini, bunun da kişinin bireyliğini sınırlayan ve giderek yok eden bir durum olduğunu farkeden Necatigil, onun için eve ve odaya kapanır. Bu kapanış, yaşam dan kaçış değildir; çünkü o, günlük yaşamın vahşi koşullarını yerine getirmekten arta kalan zamanda bireyliğini yaşayabilmek ve huzuru bulabilmek için eve sığınır ama farkeder ki, evin içindeki yaşam da tüketici bir değirmendir. Bu durum da bireye tek seçenek kalır: Odaya kapanmak. Oda, bireyselliğin en güçlü yaşanabildiği, en korunaklı kabuktur ve her ne kadar ev içi yaşamdan ve dış dünyadan izler taşısa da, kişiyi darlığıyla bunaltsa da, özgürlüğün yaşanabileceği tek mekândır.

G. Gonca GÖKALP-ALP ASLAN/ Behçet Necatigil’in Şiirlerinde Mekânın Poetikası 

sonra madem insan kal adında bir beladır

insan dalgın bir belgedir kendisiyle hayat arasında

neden eve dönmekten ibarettir hayat

neden bazen simsiyah bir doğruyla denilir:

devletin ve Allah’ın en iyi fikridir kış

bütün evlerin en mükemmel hatasıdır baba

Seyyidhan Kömürcü

– Bana gittin diyosun baba ama ben gitmedim, gidemedim, kalamadım evim nerde bilemedim; çünkü aklımın bir tarafında bir köşesinde hep sen vardın, seninle bu… bu olmamışlık, bu küslük… insanın dönebileceği bir evinin olmaması ne demek biliyo musun baba? Elimi neye attıysam kurudu. Karım öldü. Bir zamanlar aynı yola baş koyduğum arkadaşlarım reklam şirketlerinde, iktidar borozanı çalan gazetelerde acıyıp bana iş verdiler. köpeğe kemik atar gibi… kendilerini temizlemek, ruhlarını temize çıkarmak için… dur! konu bu değildi. ben başka bişey diyodum. hah tamam. ev diyodum. baba buraya niye geldim biliyo musun! Deniz’e bir oda ver, onu yanına al, burada büyüsün, bi evi olsun, gidecek başka hiçbir yeri yok.

– Yaa, gördün mü evlat ne demek, zor geldi demi, bakamıyon demi çocuğa, gördün mü evlat ne demek

– Gördüm baba, görmem mi hiç, peki sen hiç bir çocuğun büyüyeceğini görememek ne demek bunu bildin mi? Hiç bilir misin bu duyguyu? Hayat devam edecek, birileri yeni kitaplar yazacak okuyamayacaksın, yeni filmler çekilecek izleyemeyeceksin, sevdiğin bir şarkıyı bir daha dinlemek isterken dinleyemeyeceksin… Bunlar kolay alışır insan; ama onu büyürken izleyememek, yanında olamamak, ilk kız arkadaşını göremeyecek olmak,

– Baba! yüreğim yangın yeri gibi biliyor musun? gözü arkada kalmak böyle birşey galiba…kaç gündür onu itmek istiyorum bana sarılınca, beni sevmesin diye kaç gündür uğraşıyorum ama yapamıyorum… onun hayatında yutkunamadığı bir yumru olacağım için de kendimden nefret ediyorum! ona bir oda ver baba, bir evi olsun, ama zaman zaman da çıkıp gidebileceği bir ev… ona söylemek istediğim o kadar çok şey var ki… sen söyle ona baba… ona de ki…

Babam ve Oğlum filminden

Ev neresidir? Nereye evimiz diyeceğiz? Şair Robert Frost’un cevabı : ‘Ev, oraya gitmeniz gerektiğinde, sizi içeri almaları gereken yerdir’.*

Günümüz toplumunda ev; giderek bir yuva, bir güvenli sığınak olmaktan çıkıyor ve hayal kırıklığının, iletişimsizliğin adresi oluveriyor.

*

Bir kırılma, bir endişe çağında yaşıyoruz. Yurtsuzluğun maddi ve manevi bütün izlerini üzerimizde taşıyoruz. Sığınacak bir liman, ruhumuzu sükûna erdirecek bir ev arayışındayız.

*

Şu anda her ev bir “uğultu değirmeni”. Televizyon sesi, dışarıdan klakson sesleri. İnsanın içine girip huzur bulabileceği bir kovuk yaratmak çok zor.

*

İnsanın evi anlaşıldığı yerdir.

Kemal Sayar

Sa’d bin Ebî Vakkas (r.a.) rivayet ediyor:

“Üç şey saadet alâmeti; üç şey de bedbahtlık alâmetidir. Saadet alâmeti olan üç şey şunlardır: 

Gördüğünde suret ve ahlâkından hoşlandığın. Namus ve malın hususunda kendisine güvendiğin dindar kadın. 

Rahat yürüyen, seni yormayan, sıkıntıya sokmayan, dost ve ahbabına kolayca yetiştiren iyi bir binek. 

İçinde yeterli eş­yası bulunan rahat ve geniş bir ev.

Bedbahtlık alâmeti olan üç şey ise şunlardır: 

Gördüğünde su­ret ve ahlâkından rahatsız olduğun, dili ile sana eziyet veren, sen yokken namusu ve malın konusunda kendisine güvenemediğin ka­dın. 

Yürütmek için vurduğunda seni yoran, kendi haline bıraktı­ğında seni dost ve arkadaşlarına kavuşturmayan, yarı yolda bırakan tembel ve yavaş binek. 

Dar ve yetersiz eşyası bulunan ev.”

*

“Kişi evinde Kur’an okursa ev, ehline karşı genişler ve melekler de orada hazır olur. Şeytanlar kaçar, evin hayır ve bereketi artar. Kur’an okunmayan eve gelince o içindekilere dar gelir, melekler orayı terk eder, şeytanlar istila eder, hayır da azalır.”

*

Peygamber Efendimiz, “Allah bir kavim için hayır murat ederse onlara bir hediye ikram eder.” buyurmuş, sahabeler “Ya Resulüllah nedir bu hediye?” diye sorunca Peygamberimiz “Misafirdir çünkü misafir rızkı ile gelir, giderken de Allah Teâlâ ev halkını bağışlar.”

Hz. Muhammed (sav)

Ey iman edenler! Kendi evinizden başka evlere, geldiğinizi farkettirip (izin alıp) ev halkına selâm vermedikçe girmeyin. Bu sizin için daha iyidir; herhalde (bunu) düşünüp anlarsınız. 

Nur / 27

Rabbim! Beni, ana-babamı, iman etmiş olarak evime girenleri, iman eden erkekleri ve iman eden kadınları bağışla, zalimlerin de ancak helakini arttır.

Nûh / 28

Evlerinizde oturun, eski cahiliye adetinde olduğu gibi açılıp saçılmayın. Namazı kılın, zekatı verin, Allah’a ve Resûlüne itaat edin. Ey Ehl-i Beyt! Allah sizden, sadece günahı gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor. 

Ahzâb / 33

Allah yolunda hicret eden kimse yeryüzünde gidecek bir çok güzel yer ve bolluk (imkan) bulur. Kim Allah ve Resûlü uğrunda hicret ederek evinden çıkar da sonra kendisine ölüm yetişirse artık onun mükafatı Allah’a düşer. Allah da çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir.

Nisâ / 100

Allah, evlerinizi sizin için bir huzur ve sükûn yeri yaptı.

Nahl / 80

Ben artık kalkayım. Kalkıp gitmeye isteksiz bir misafir gibi söylüyorum bunu, ikna edilmeye müsait, biraz daha oturup kalmaya, çene çalmaya gönüllü bir misafir gibi. Ama ev sahibi başını öte yana, pencereye çevirmiş, uzakta bir yerleri izliyor. Yüz çevirip bir yere uzun uzun bakmak, git demektir aslında.Evimden gidiyorum.Gökhan Ergür